مقاله تخصصی ؛

تحلیلی بر فرصت ها و چالشهای گردشگری شهری بردستان

سایت خبری ثلاث – دکتر یونس شاکری : امروزه گردشگری شهری به عنوان صنعتی بزرگ، پدیده ای است که از تحرک بالایی در تغییرات اقتصادی، سیاسی، اجتماهی و محیطی برخوردار است.گردشگری شهری در کشورهای توسعه یافته پردرآمدترین نوع جهانگردی محسوب می شود و این صنعت در شهرهای توریستی جهان تأثیرات مثبت و منفی انکارناپذیری در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیکی داشته است.امروزه به منظور جذاب تر کردن مراکز شهری کوشش های بسیار چشمگیری صورت می پذیرد که سبب تغییرات فضایی گسترده در شهرها شده است. این کوشش ها دردرجه اول برای جلب توجه و تأمین نیازهای ساکنان شهرها صورت می گیرد، که البته گردشگران از این اقدامات رفاهی و زیباسازی بهره مند می شوند، بنابراین جاذبه های شهری نقش مهم و محرک در پیدایی گردشگری شهری ایفا می کنند. دومین گرایش مساعد گردشگری شهری، علایق روزافزون افراد نسبت به منابع و میراث فرهنگی و ملی است که به وسیله پدیده های همگرا مانند موفقیت نمایشگاه های بزرگ و افزایش میزان دیدار از گنجینه ها و بناهای تاریخی آشکار می شود.  هدف از تحقیق حاضر شناسایی ظرفیت گردشگری شهری بردستان و همچنین فرصت ها و چالش های گردشگری شهری آن است . در حال حاضر گردشگری شهری برای بسیاری از مدیران و مسئولان شهری به صورت یک امر نمادین و اقتصادی با اهمیت درآمده که  مستلزم ارزیابی، تعریف و تعیین هدف ها، داوری میان گزینه های گوناگون در زمینه سرمایه گذاری و آمایش و ایجاد ساختار مدیریت مناسب و تجارتی کردن فرآورده های گردشگری شهری است. در همین راستا جهت تحلیل فرصت ها و چالش ها ی گردشگری شهری بردستان از تکنیک SWOT استفاده شده است و عوامل موثر درونی و بیرونی(نقاط قوت، فرصت، ضعف و تهدید) بررسی شده است و در نهایت به ارائه راهکارها پرداخته شده است

• مقدمه و بیان مسأله:

      حضور شهرهای مختلف با فرهنگ، مردمان و ویژگی های اقلیمی متفاوت گردشگران را متوجه شهرها کرد. این امر موجب حرکت بسیاری از مسافران به شهرها شد و تأثیرات فراوانی بر آن ها گذاشت؛ تا آنجا که امروزه بسیاری از شهرها برای جلب گردشگر به رقابت پرداخته و خود را برای پذیرایی هر چه بهتر از این عناصر ارزآور به روز می کنند. این مسئله مدیران شهری را به چالش کشیده و موجب اقدامات مناسب در جهت جلب گردشگران شهری شده است. از سوی دیگر هر چند این صنعت دارای ظرفیت های فراوانی است اما تأثیرات منفی نیز روی شهرها و فضاهای آن ها دارد. بنابراین امروزه انتخاب رویکردی مناسب برای گردشگری شهری مسئله ای مهم محسوب شده که می تواند آن را شکوفا کرده و عملکردی مناسب در شهر را موجب شود. از سوی دیگر گردشگری شهری موفق، دیگر صرفاً به بازدید از شهر و جاذبه های آن محدود نمی شود و ابعادی فراتر از این را در بر می گیرد؛ در واقع انتظارات گردشگر امروزی فقط دیدن و قدم زدن در مکان شهر نیست، بلکه او در پی درک و شناخت عوامل سازنده ی آن است. بنابراین توجه صرف به کالبد شهر و نادیده گرفتن ابعاد تاریخی، هویتی و خاطرات جمعی موجود در فضاهای آن، عدم موفقیت گردشگری شهری را موجب شده است. لذا پرداختن به گردشگری شهری به عنوان مقوله ای که می تواند در ابعاد مختلف، توسعه پایدار شهری را به دنبال داشته باشد امری ضروری است که باید با دقت  و بهره گیری از تجربیات سایر کشورها و ظرفیت های موجود در شهر، برنامه ریزی گردشگری شهر بردستان را  انجام داد تا  از این طریق بتوان شاهد نقش آفرینی توسعه گردشگری در توسعه پایدار شهر  باشیم. در این راستا سوال اساسی این است که فرصتها و چالش های گردشگری شهری بردستان کدامند؟

• ویژگیهای جغرافیایی و تاریخی شهر بردستان

     بردستان یکی از شهرهای جدیدالتاسیس در استان بوشهر است. این شهر در ۲۷درجه و ۵۲دقیقه عرض جغرافیایی و ۵۱درجه و ۵۷دقیقه طول جغرافیایی واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵ متر است و با خلیج فارس ۵ کیلومتر فاصله دارد. شغل اصلی اهالی بردستان کشاورزی، صیادی و عده‌ای هم بنایی است و تعدادی از آنها نیز به کشورهای عرب‌نشین همسایه از راه دریا رفت‌وآمد می‌کنند و از این طریق امرار معاش می‌نمایند. به نقل از کتاب فارسنامه ناصری، بردستان جزء یکی از بلوک دشتی بوده و از آن به عنوان ناحیه بردستان یاد شده است و شامل مناطق میانه جنوب و شرق کاکی می‌شده که درازی آن از قریه ریز تا نودر بیش از ۹ فرسخ و پهنای آن از بندر دیر تا قریه آبدان ۷ فرسخ و کوه بزرگ در میان این ناحیه افتاده است. این منطقه از جانب مشرق به نواحی گله دار و از شمال به ناحیه (سنا) و از مغرب و جنوب به خلیج فارس محدود است، در قدیم قصبه این ناحیه قریه بردستان بوده، و پس از آن قصبه و حاکم نشین آن بندردیر بوده است. این ناحیه مشتمل است بر ۲۸ ده آباد: آبدان، بتانه، بندرعالی، بیدو، تنگ مان، چاه پهن، جمرک، درک، دروک، دوراهک، دمه گز، دناجی، ریز، سرمستان، سهول، غرگانه، فاریاب، گزخان، گله زنی، کنارترشان، گندم زار، گنوی، کورو، مادان، موردک، موردی، نو دراز، نارستان.بردستان در روزگار ساسانیان از منطقه سیراف در ایالت اردشیر بابکان و در عصر محمدخان دشتی یکی از بلوک پنجگانه ناحیه دشتی بوده است. در دوران امپراطوری ساسانی از بردستان تا لارستان را ایراهستان می‌گفتند ( https://fa.wikipedia.org).براساس سرشماری رسمی سال ۱۳۹۰ جمعیت این شهر به ۶۰۷۸ نفر (۱۴۶۴ خانوار) می‌باشد و در سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۵۱۹۸ نفر (۱۱۳۵ خانوار) بوده است(مرکز آمار ایران).

• نگاهی بر جاذبه های گردشگری بردستان

۳-۱- جاذبه های تاریخی

شهر بردستان دارای آثار باستانی زیادی است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است که در ادامه به اجمال به معرفی آنان پرداخته شده است:

۳-۱-۱- مسجد بردستان

     نخستین و کهن‌ترین بنای اسلامی در استان بوشهر محسوب می‌شود. اولین بنای مسجد را به عمر بن عبدالعزیز نسبت می‌دهند یک کتیبه چوبی در مسجد وجود دارد که روی آن چنین نوشته شده است: «قال الله انما یعمرالله و من آمن بالله و الیوم الاخر و اقام اصلوه و آتی الزکوه و لم یخشی الله، وفق بتجدید عمارت هذا لمسجد المبارک الصحاب الاعظم حاجی فخرالدین ابوبکر شاه فی سته الثنین و خمسین و ثمانین» از ترجمه این متن برمی آید که فردی بنام حاجی ابوبکر شاه در سال ۸۵۲ مسجد را تجدید بنا کرده است. همچنین مسجد توسط خوانین منطقه یعنی خوانین دشتی نیز مرمت شده است که در ورودی مسجد در لوحی مرمرین این ابیات حکاکی شده است: «چون زحیدر شد این مسجد عالی بنا / از کرامات خداوند کریم ذوالجلال // گفت دشتی از پی تاریخیش که باز / مسجد و محراب شد زحیدر با جلال» همچنین تاریخ تعمیر ۱۲۷۳ هجری قمری است که توسط حیدرخان دشتی صورت گرفته است. مسجد بردستان با شماره ۲۰۶۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.( https://fa.wikipedia.org).

۳-۱-۲- قلعه بردستان

 این قلعه که از آثار بجای مانده در دوران قاجار است و از چند هزار سال پیش قدمت داشته است.

۳-۱-۳- محوطه بردو

این محوطه مربوط به دوران پیش از اسلام است که بنای آن را حدود بیش از ۳۰۰۰ سال پیش می‌دانند.

۳-۱-۴- چاه‌های آب بردستان

این چاهها شامل چاههای دوتا و چاه برزو که در غرب بردستان قرار دارد.

۳-۱-۵- مسکوکات، زیورآلات و قطعات سفالین مکشوفه در اطراف بردستان

     یکی از ابزارهای شناخت باستانی هر منطقه، بررسی اشیاء عتیقه، سفالینه ها، مسکوکات و موارد مکشوفه دیگر است که مورد استفاده قرار میگرفته و امروز اگر به ویرانه ها و آثار به جا مانده از شهر قدیمی بُردو توجه ویژه شود مسلماً انواع و اقسام اشیاء و ابزارهای صنعتی آن روزگار به دست خواهد آمد.

مهره های گردنبند و دست بند و خلخال پا مکشوفه در آرامستان گبرها، مهره های تزئینی، مهره های استخوانی از عاج فیل، مجسمه فلزی، وسیله واحد اندازه گیری اقلام ظریف و قیمتی مانند عطریات، مسکوکات دوران قبل و بعد از اسلام، مُهر شخصی بزرگان منقش به سر گاو، مهره های تزئینی بر روی لباس زنان، زیورآلات (گوشواره و انگشتر) و زنگوله های پای کودکان، وسیله سابیدن دستی، ابزار و اشیاء سنگی، کوزه و سفال ویژه ذوب فلزات و ده ها شیء فلزی و قطعات گچ بری ویژه ساختمان که در” بُردو” و اطراف بردستان پیدا شده است(اندایشگر،۱۳۹۳ http://salas.ir).

۳-۲- جاذبه های طبیعی

شهر بردستان با قرارگرفتن در پهنه خشکی رو به دریا از مناظر طبیعی زیبایی برخوردار است که چشم هر بیننده ای را به خود جلب می کند.

۳-۲-۱- سواحل خلیج فارس

  یکی از جاذبه های طبیعی شهر بردستان وجود سواحل زیبای خلیج فارس است که چتر مهربانی خود را بر سر مرم این دیار گسترانیده است. قرارگرفتن در کنار سواحل آرام و دلنشین، دیدن طلوع و غروب آفتاب از دیدنیهای این سواحل نیلگون است که هر بیننده ای را برای لذت بردن از این دیدنی ها به وسوسه می اندازد.

۳-۳- فرصت ها و چالش های گردشگری شهر بردستان

     برای بررسی پتانسیل های گردشگری شهری هر مکانی نیاز به تجزیه و تحلیل درست می باشد. ارزیابی و تحلیل وضع موجود از ابعاد مختلف توسعه و نیز شناسایی توان ها، تنگناها و مشکلات گردشگری در شهر بردستان و تلاش برای رفع چالش ها و تقویت توان ها به منظور نائل شدن به توسعه گردشگری پایدار شهری و ارائه راهکارها و راهبردهای متناسب با شرایط محلی منطقه، جهت توسعه گردشگری پایدار شهری در شهر بردستان از اهداف مهم این تجزیه و تحلیل به شمار می رود. یکی از مدل های رایج در این راستا مدل سوات(SWOT) می باشد که جهت شناخت وبررسی پتانسیل های گردشگری غیره  مورد استفاده قرار می گیرد که در ادامه به بررسی این مدل و بکارگیری آن در محدوه شهر بردستان می پردازیم.

مدل SWOT ابزار برنامه ریزی تحلیلی و استراتژیکی است که اغلب در رویکرد برنامه ریزی مشارکتی مورد استفاده قرار می گیرد. منطق رویکرد مذکور این است که راهبرد اثر بخش از طرفی باید قوت ها و فرصت های سیستم را به حذاکثر برساند و از سوی دیگر ضعف ها و تهدیدها را به حداقل کاهش دهد. این منطق اگز درست به کار رود، نتایج بسیار خوبی برای انتخاب و طراحی یک راهبرد اثربخش خواهد داشت(حکمت نیا و موسوی،۱۳۸۵: ۲۹۳).

     در واقع، تحلیل قوت ها و ضعف ها در محیط درونی و فرصت ها و تهدیدها از محیط بیرونی، جریانی نظام مند است که به ارائه پشتیبانی برای تصمیم گیری می پردازد(Wheelen,1995: 341). از این رو مدل می تواند یک مرحله اولیه از یک تحلیل با هدف نهایی ارائه دهد و به اتخاذ سیاست های لازم برای تناسب میان عوامل داخلی و خارجی بپردازد.(Kajanus,2000: 718). با این وجود برای موفقیت در انجام روش SWOT لازم است که شنات خوبی در مورد وضعیت موجود و روندهای حاکم وجود داشته باشد. از این  رو تحلیل SWOT دارای دو مؤلفه اصلی به شرح زیر است:

الف) شاخص های شرایط درونی(IFAS): که توسط نقاط قوت و ضعف در وضعیت موجود توصیف می شوند.

ب) شاخص های بیرونی(EFAS): که از طریق تهدیدهای موجود و فرصت های ناشناخته توصیف می شود.

     از این رو به منظور شناخت از وضع موجود و ارائه راهبردهایی مناسب در جهت توسعه گردشگری پایدار شهر بردستان ، به عنوان یکی از مهمترین و مستعدترین شهرهای ساحلی کشور در زمینه جاذبه ها و قابلیت های گردشگری، زیرساخت ها و موقعیت جغرافیایی و نیز مطالعه و ارزیابی توان های گردشگری آن از روش تحلیلی سوات(SWOT) استفاده شده است. با این وجود تحلیل SWOT در قالب جدول طراحی شده  و مراحل آن به صورت زیر انجام می شود:(جدول شماره ۱ )

الف) تهیه فهرستی از نقاط قوت، ضعف، فرصت ها، تهدیدات در قالب جداول.

ب) تشریح و تفسیر هر یک از نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها(در قالب تحلیل برنامه ریزی توسعه فضایی ناحیه ای)

جدول(۱): ماتریس SWOT  و نحوه تعیین استراتژی ها

منبع(افتخاری و مهدوی،۱۳۸۵: ۹)

۳-۳- ۱- عوامل مؤثر درونی بر توسعه گردشگری شهر بردستان

هدف این مرحله شناسایی و ارزیابی نقاط ضعف و قوت داخلی محدوه مورد مطالعه است؛ یعنی جنبه هابی که در دستیابی به اهداف برنامه ریزی زمینه های مساعد یا بازدارنده دارد مدنظر می باشد. از این رو در این قسمت، نقاط ضعف و قوت گردشگری شهر بردستان در قالب پنج سنجه منابع و جاذبه های گردشگری، تسهیلات زیرساختی و رفاهی، عوامل اجتماعی- فرهنگی، طراحی شهری و عوامل اقتصادی به شرح جدول شماره ۲ مورد ارزیابی قرار می گیرند.

جدول۲: نظام تجزیه و تحلیل SWOT بر اساس عوامل درونی مؤثر بر توسعه گردشگری شهر بردستان

منبع(مطالعات نگارنده)

۲-۳-۳- عوامل خارجی مؤثر بر توسعه گردشگری بردستان

     هدف این مرحله سنجش محیط خارجی محدوده مورد مطالعه جهت شناسایی فرصت ها و تهدیدهایی است که شهر بردستان در ارتباط با گسترش و توسعه گردشگری با آن مواجه است. بر اساس مطالعات انجام شده و بررسی محیط پیرامون محدوده مورد مطالعه، مجموعه فرصت ها و تهدیدهای موجود و مؤثر بر گردشگری بردستان در غالب ابعاد توسعه گردشگری و نیز در قالب ۵ سنجه منابع و جاذبه های گردشگری، تسهیلات زیرساختی و رفاهی، عوامل اجتماعی- فرهنگی، طراحی شهری و عوامل اقتصادی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته که به شرح جدول شماره ۳ می باشد.

جدول۳: نظام تجزیه و تحلیل SWOT بر اساس عوامل بیرونی مؤثر بر توسعه گردشگری شهر بردستان

منبع(مطالعات نگارنده)

• نتیجه گیری و ارائه راهبردها

      برنامه ریزی توسعه گردشگری در یک منطقه، مستلزم وجود قابلیت ها و استعدادهای ذاتی در آن منطقه است. توسعه گردشگری می تواند مناطق دارای استعداد و قابلیت را از انزوای جغرافیایی و اقتصادی خارج نماید و تحریک چشم گیری در بنیان های اقتصادی منطقه به وجود آورد. بعلاوه اینکه توسعه صنعت گردشگری تنها به دستاوردهای اقتصادی محدود نمی شود، بلکه پیامدهای اجتماعی،سیاسی و فرهنگی آن نیز حائز اهمیت است.

      با این وجود در این مطالعات نقش گردشگری در توسعه پایدار شهری و نیز بررسی تطبیقی شهر بردستان از حیث نقاط قوت،ضعف،فرصت ها و تهدیدهای آن بر اساس عوامل و سنجه های برنامه ریزی گردشگری مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت که نشان از توان بالای این شهر و وجود فرصت های گردشگری بسیار زیاد دارد. از این رو در راستای توسعه گردشگری پایدار در شهر بردستان در مجموع تعداد ۳۶ نقطه قوت و فرصت به عنوان فاکتورهای مثبت و ۳۲ تعداد نقاط ضعف و تهدید به عنوان محدودیت ها و تنگناهای پیش روی توسعه گردشگری شناسایی شد. از طرفی در مجموع، ۱۱۳ امتیاز نقاط قوت و فرصت های شهر بردستان در مقابل ۸۹ امتیاز نقاط ضعف و تهدیدهای آن، نشان از توان متوسط به بالای منطقه در زمینه توسعه گردشگری پایدار دارد؛ هر چند که نمی توان از نقاط ضعف و تهدیدهای پیش روی توسعه گردشگری در شهر بردستان چشم پوشی کرد. با این وجود می توان گفت که صنعت گردشگری شهر بردستان دارای نقاط قوت و فرصت های بالایی می باشد و برای رفع نقاط ضعف و تهدیدها نیاز به یک برنامه ریزی جامع،منطقی و مبتنی بر نقاط قوت و فرصت می باشد. از این رو انتظار می رود که توسعه گردشگری بتواند موجبات توزیع مناسب درآمد،توزیع مناسب فرصت های شغلی، هدایت منافع به سوی مردم محلی و کاهش نابرابری ها را در پی داشته باشد و همچنین استفاده از صنعت گردشگری برای هدایت هرچه بیشتر بردستان به سوی تعادل و توازن، می تواند در توسعه پایدار منطقه نقش مؤثری داشته باشد، بنابراین به منظور دستیابی به گردشگری پایدار در شهر بردستان و نیز بهره گیری از توان های بالقوه و به فعلیت رساندن آن ها، راهبردهایی متناسب با شرایط موجود به شرح ذیل پیشنهاد می گردد:

۴-۲-۱- راهبردهای نقاط قوت

    –  توسعه گردشگری فرهنگی- تاریخی به دلیل وجود آثار تاریخی و فرهنگی فراوان در شهر

   – توسعه گردشگری نرم(گردشگری فرهنگی) به دلیل وجود فرهنگ و آداب و رسوم و سنت های منحصر به فرد شهر بردستان

– بالا بردن سطح صنایع دستی و هنرهای محلی از طریق برنامه های آموزشی هدفدار و نیز کنترل ورود و خروج صنایع دستی به منظور افزایش جذب گردشگر و توسعه ی گردشگری

– راه اندازی و مدیریت TIS یا سیستم اطلاعات گردشگری در شهر

– جذب سرمایه گذاری های دولتی و خصوصی در جهت استفاده از جاذبه ها و قابلیت های تاریخی و طبیعی منطقه

۴-۲-۲- راهبردهای فرصت ها

– ایجاد تسهیلات تفریحی فرهنگی و افزایش فضاها و مکان های عمومی در سطح منطقه به خصوص در نزدیکی جاذبه های گردشگری

– طراحی های زیبا در حاشیه خلیج فارس

– استفاده های چندمنظوره از دریا جهت جذب گردشگر

– گسترش ورزش های آبی در خلیج فارس جهت جذب گردشگری داخلی و خارجی

– ساخت اکواریوم های طبیعی در دل خلیج فارس برای جذب گردشگر

– تهیه برنامه هایی برای مشاغل درآمدزا و استفاده از نیروهای بومی در مشاغل مرتبط با گردشگری

– حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی، احیاء و ساماندهی آن ها به منظور توسعه گردشگری پایدار

– ایجاد و ارتقاء تسهیلات تفریحی و افزایش فضاها و مکان های عمومی به خصوص در نزدیکی جاذبه های گردشگری منطقه

– ایجاد تسهیلات ویژه و زمینه های مناسب، همچون اعطا و واگذاری وام های با نرخ بهره پایین و باز پرداخت بلندمدت به منظور هدایت و حمایت از فعالیت های بخش خصوصی در بسط و توسعه گردشگری داخلی و خارجی

– فراهم نمودن تسهیلات و زمینه های لازم برای برگزاری تورهای تخصصی گردشگران خارجی

۴-۲-۳- راهبردهای نقاط ضعف

– تنظیم و اجرای شاخص های مدیریت اثرات مثبت و کنترل اثرات منفی زیست محیطی،اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی گردشگری

– انتخاب بازارهای هدف و برگزار تورهای آشنا سازی ویژه تورگردان های خارجی

– برنامه ریزی و اقدام لازم جهت اطلاع رسانی در مبادی ورودی و خروجی شهر به منظور ارتقاء آگاهی بازدیدکنندگان و گردشگران

– توسعه همکاری های علمی،پژوهشی، آموزشی و اجرائی با مراکز آموزش عای، دانشگاهی و موسسات پژوهشی در بخش های مدیریتی و راهبردهای میراث فرهنگی، طبیعی، صنایع دستی و گردشگری

– شناسایی،ثبت، حفاظت،حراست و بهره برداری از میراث طبیعی و فرهنگی شهر بردستان بر اساس اصول توسعه پایدار و گردشگری پایدار

– استخدام و به کارگیری نیروهای متخصص در زمینه صنعت گردشگری به منظور ارتقاء سطح کیفی ابعاد مختلف این صنعت

– حمایت از مرکز آموزش صنایع دستی و نظارت بر عملکرد آنها

– درجه بندی،استاندارد سازی و طبقه بندی واحدهای گردشگری بر اساس استانداردهای بین المللی و ملی

– تلاش در جهت تقویت همکاری های بین سازمانی و بین بخشی

۴-۲-۴- راهبردهای تهدیدها

– تأمین امنیت مکان های گردشگری جهت جلوگیری از بروز تخلفات اجتماعی و …

– تلاش در جهت کاهش و کنترل اثرات منفی زیست محیطی و اجتماعی- فرهنگی ناشی از حضور گردشگران در محیط

– برنامه ریزی صحیح جهت حفاظت از زیست محیط دریا و جلوگیری از فاضلاب به آن

– اختصاص اعتبارت لازم جهت توسعه حمل و نقل ریلی، جاده ای و هوایی

– بکارگیری اصول و ساز و کارهای ارزیابی محیطی راهبردی(ارزیابی محیطی استراتژیک) در بخش توسعه

– بهره برداری از توان تشکیلاتی، قوانین و مقررات در جهت کاهش مخاطرات و آلودگی های اکولوژیک و زیست محیطی در مناطق و مکان های گردشگری

– حفاظت،احیاء و مرمت ابنیه،محوطه ها و آثار تاریخی- باستانی شهر بردستان

– توجه به میزان و نحوه ی اقامت و ماندگاری گردشگران و ارائه خدمات مناسب، متناسب با سلایق آن ها

– ایجاد دفاتر اطلاع رسانی و تبلیغاتی در خارج کشور به منظور ارتقاء سطح آگاهی ها و نیز ارائه ی تصویری روشن و شفاف از ایران و معرفی توان های گردشگری و فرهنگی آن

منابع

– حکمت نیا،حسن و میرنجف موسوی(۱۳۸۵)، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه ریزی شهری و ناحیه ای، انتشارات علم نوین یزد.

– مرکز آمار ایران

– – Kajanus., M, (2000): A model for creating innovative strategies for an its application to a rural enterprise, Management Decision, 10-38.

– Wheelen., T. L, and Hunger., J. D, (1995): Strategic management and business policy, (5thEd.), Reading, MA: Addison-Wesley.

Bardestan.ir-

http://salas.ir –

– https://fa.wikipedia.org/wik

======================

 نویسنده : یونس شاکری

دکتری برنامه ریزی شهری