جامعه “کنگان” و کارکردی مطلوب(۱٫۱)

سیر تاریخی معنی لغتی فرهنگ در زبان فارسی؛
– درکارنامه ی اردشیر بابکان قبل از اسلام بمعنای فنون وروشها
– بعداز از اسلام  در اشعار فردوسی بمعنای هنر ، فرزانگی
– دهخدا: فرهنگ از ریشه ٔ ثنگ اوستایی به معنی کشیدن وفرهختن و فرهنگ ) هر دو مطابق است با ادوکات و اِدوره در “لاتین”  که به معنی کشیدن و نیز به معنی تعلیم و تربیت است . (حاشیه ٔ برهان  معین ). به معنی فرهنج است که علم و دانش و ادب باشد.
– فرهنگ فارسی معین : ۱- علم ، دانش . ۲ – تربیت ، ادب . ۳ – واژه نامه ، کتاب لغت . ۴ – عقل ، خرد. ۵ – تدبیر، چاره
–  دوره جدید از جمله فرهنگ عمید: دانش، ادب، علم و معرفت  آمده است

بنابراین  فرهنگ با همه ی دایره ی گسترده خود در هنگام ارزیابی عملی وعلمی  در قاعده ی دستاوردهای معنوی، هنری ومنبع فضایل عالیه ومجموعه ی تجربیات وکمال فردی انسان خلاصه می شود که مشترکا در اغلب قاطع تعاریف “فرهنگ ” عموما  دیده می شود  واگر غیر از تمرکز پیرامون  این  محور باشد عمر چند نسل  نیز کفاف  مشغولیت ذهنی درباب فرهنگ و تحلیل آن را نخواهد داد و با این وجود هرگز وقت ومجال کار در این عرصه پیدا نخواهیم کرد….
همانگونه که أغلب پژوهشگران این عرصه در تلاش برای  تفسیرات  وتحلیلات فرهنگی  از تعریف خلاصه ی در قالب زیر استفاده می کنند: فرهنگ همان  چیری است که مردم معتقدند؛ به آن وابسته اند و آن ها جزئی از او هستند وآن  بخشی از آنهاست   و در واقع  بازشناسی هویت موثر رفتار ی  وماهیت فکری از گذشته تا به حال امری” لایتجزا ” از نگرش جوامع  به موجودی و “دارندگی” شان بوده است

واضح تر اینکه  فرهنگ تنها شامل عبارتی مفرد نیست ، بلکه  مجموعه ی از خصوصیت ها باید باشد تا کارکرد واقعی خود را نشان  بدهد واز ابهام و جهات مختلف  وحاشیه  پذیری درزمان های  مختلف  بدور بوده و یا تاثیرمثبت  پذیرفته  ولی در عین حال از جمود و رکود نیز مبرا باشد؛ واین مبتنی بر عقلانیت و دانش پذیری در عدم تعارض با أصول أساسی   ومضمون اینگونه دارد ؛ که  صرفا براطاعت بی چون چرای میراث پدری محض متکی نیست بخصوص که دو منبع عظیم اسلامی وایرانی تشویق کننده فعالیت مداوم وکار وتولید فکر و علم در جهت اعتلای جامعه هستند.

درأثبات  این قضیه (نقش سازنده فرهنگ بومی ” باز و بسته”  در جامعه)  حتی در جوامع غیر مسلمان  نیز با تحلیل  فرهنگ اختصاصی در جوامع   متعدد  در کشورهای مثل ژاپن، هند، ، کره  جنوبی و… در سال (١٩۴۵) همانطور که توسط اندیشمندان پیش بینی می شد  اینگروه  توانستند بسبب حفظ  میراث  فرهنگی اصیل خود به موفقیت های بسیار چشمگیری  دست پیدا کنند…

فرهنگ بعنوان  محرک رفتارهای اجتماعی  ،  درمقابله   با رویه ی سست ومنفعل وپذیرنده کورکورانه؛  می تواند عایق ومانعی  درتحقق أهداف ارزشمند یک جامعه نیز محسوب شود اگر که مفاهیم و ارزش های ان را پاس نداریم   .
و برهمین اساس  حفظ تشکل و ساختار مربوطه در گستره مجموع  زوایای خود نباید تحت تسلط  پیچیده گیهای  وابسته  فردی و اجتماعی فرضی قرار گیرد و نشاط خود را در کیفیت تحولات اجتماعی میان تناقضات موجود در ترکیب منابع وساختار نهادهای وابسته  سازکار دینامیکی  در تسهیل حرکت  و تولید بهینه فکر ، در روایط خاص با منابع معنوی و مادی  تسهیل  کند تا بتواند فضای اجتماعی تجسم یافته  از شبکه ی  مرتبط در هم تنیده اجتماعی را با تکیه بر انسجام منطقی  در معرفی توانمندی خود؛  پیکره بندی موفق وهدفمندی  را ادا کند .  این پروسه  که نمی شود آنرا دستکم گرفت یا از آن بی نیاز بود به میزان زیادی  از هوشیاری، صبر، إصرارو  تلاش نیاز دارد….

برخی از نمادها ی رفتار دربعد فرهنگی؛

+ قوانین ومقررات: شامل آن دسته ازالگوهای رفتاری  است که بمنظور حفظ نظم وامنیت وتعادل جامعه بصورت قواعد و مقررات تدوین و وضع شده اند وبا ضمانت اجرائی همراهند…

+ ارزشها؛ تفکرات واحساسات عمیق وریشه داری که رفتار افراد متعلق به یک فرهنگ را معنا ومفهوم می بخشند ومعیار سنجش قدر واهمیت افراد ، میزان مطلوبیت رفتار وارزیابی دیدگاه و عملکرد آنان است

+ توسعه ی علمی: عبارتی که  شامل ورود ساختار فکری جامعه  به مرحله ی از محاسبات عقلانی  و تلاش برای  یافتن  روابط ضروری بین معلوم ومجهول شده  که ضمن مهار مشکلات ومعضلات  می توانند از منابع معنوی ومادی موجود بنحو شایسته ی بهربرداری کنند…که این مورد هم مطالبات فردی را تحقق می دهد وهم قالب های اجتماعی را بهبود می بخشد

+ ایدئولوژی: سیستمی از افکار و قضاوت ها بمنظور بیان و توجیه و تفسیر موقعیت گروه یا یک “جمع” است.
منش: ویژه گی هائی را شامل می شود که عموما(وراثتی) بوده وافراد را از یکدیگر متمایز ومشخص می کند و خصوصیتی کاملا فردی است.

+ “ایستار”: موضع گیری نسبت به اموری است که بازتاب اجتماعی دارد (محرک و پاسخ  را موجب  می شود)

+ شیوه های قومی: ابعادی از رفتار روز مره است که در طی سالیان متمادی ومتوالی بوجود آمده  که جزو عادت اکثریت افراد یک جامعه  محسوب  گردیده وظاهر می شود…

+ رسوم اجتماعی: شیوه های متداول و معتقدات و رفتارهای مربوط  به انجام امور مهم هستند که از نسلی به نسل  دیگر منقل می شوند ونسبت به  شیوه های قومی الزامی ترند و عدم تبعیت از آنها باعث ایجاد فشار بر رسمی می شود .

+ عرف یا رسوم اخلاقی: الگوهای رفتاری برای حفظ سلامت اخلاقی جامعه بوجود آمده والزامی تر از دو مورد پیشین هستند معمولا رفتارهای اجباری یک جامعه را تشکیل می دهند  الگوهای رفتاری مهم وبنیادی بشمار می آیند…

+ دگرگونی فرهنگی: هرگاه عناصر ومجموعه های فرهنگی تازه ای در یک جامعه پدیدار شوند دگرگونی یا تحول فرهنگی مثبت یا منفی صورت  حسب عیار آن عناصر شکل دهند بوجود آمده است…

+ تکامل  فرهنگی: نوعی تحول فرهنگی روبه جلو تا رسیدن به وضعیت مطلوب (مورد نظر) و رشد در مسیر پیشرفت ورسیدن به کمال است که بار ارزشی را داراست و دگرگونی یک فرهنگ یا عناصر آن از صورتی ساده ونا پیوسته  به صورتی پیوسته وپییچیده تر را توسعه ی فرهنگی می نامند  وذاتا از فرد شروع شده (تکامل خاص) تا به تکامل عام دست یابد ولی بصورت مجموعه ی شانه به شانه وهمگام …
+…
توضیحا اینکه هر قدر افراد یک جامعه به این موارد بیشتر آگاهی واشراف و اعتقاد پیدا کنند، توانائی پیدا کردن نقش موثر تر را بیشتر بدست خواهند آورد…

اما کنگان  بخصوص از دهه ی ۶۰ به این سو در چند مرحله  با موج مهاجر پذیری روبرو بوده است ،  که اهم این مراحل  عبارتند :  شرایط استخدامی  دستگاه ها  دولتی  و دوره ی” دفاع مقدس” جنگ هشت ساله  تحمیلی عراق علیه ایران  – ایجاد تعاونی مرزی” مرز نشینان – توسعه ی میادین  انرژی پارس جنوبی… و…

با یاد آوری مورد فوق و تطبیق  آن با الگوهای عمده رفتاری در بخش فرهنگ  می توان در قاعده تعامل و داده پردازی ها  و شرایطی که می تواند در وضعیت  فعلی و آینده کنگان موثر بوده  و  وزن و تحولات فرهنگی، حسب مقضیات شناخته شده تقویت کرده  و امور مربوطه را کاهش یا افزایش دهد…
و مجموعه دستاورد ها و پدیده ها با نقاط ضعف و قوت در ابعاد  متنوع حاصل از این موضوع در جامعه  کنگان  با “باز تعریفی” شایسته  بشناسیم و زمینه را برای کار همسو  فراهم آوریم  …
گرچه پرداختن به جزئیات بویژه در این حوزه موضوع این نوشتار نیست… ولی اهمیت توجه به منابع دست اول که همان سالمندان وریش سفیدان معتمد محلات در شهرستان کنگان هستند  قبل از از دست دادن فرصت مصاحبه و ثبت رخدادها و رسومات  اجتماعی و عرف  منظور،  شرایط زندگی  حداقل با وضیعت دو نسل گذشته در قالب کار “خانه ی کنگان” بسیار ضروری می نماید … ضمن اینکه مطالعات علمی و غیره ی تاریخی در این خصوص جایگاه ویژه خود را همواره نشان داده است… افراد سالخورده زیادی را می شناسم یا می شناسید یا  عده  مذکور نشانی شان را دارند که  می توانند در یک بخش و حتی بیشتر از (نماد کار فرهنگی) نکات آموزنده  و قابل استفاده ای را  به جامعه فعلی ما  انعکاس دهند….

عبدالمجید اورا