ایرنا"

نسل ساندویچی در راه است/موضوع جمعیتی کشور متولی مشخصی ندارد

ثلاث – هفت درصد زوج های ایرانی فرزند ندارند و بیش از ۳۳ درصد خانواده ها نیز تک فرزند هستند، این مساله موجب نگرانی هایی در مورد کاهش جمعیت شده است.
حتی برخی مقامات این مساله را مطرح کرده اند که در آینده با ادامه این روند، جمعیت روستایی صفر خواهد شد.
همگان سال های پیش از انقلاب و دهه ۶۰ را به خاطر دارند، زمانیکه شاید بتوان از آن به عنوان سال های اوج موالید در کشور یاد کرد.
خانواده ها گاه حتی تا هفت فرزند نیز داشتند هرچند که برنامه کنترل جمعیت و تنظیم خانواده به صورت پراکنده از سال ۱۳۳۷ آغاز شده بود و از سال ۱۳۴۸ به صورت متمرکز ادامه یافت.
متوسط تعداد فرزندان هر خانوار در کشور در اوایل دهه ۴۰ حدود هفت فرزند بود اما امروز دیگر از آن خانواده های پرجمعیت خبری نیست و اگر موردی هم پیدا شود برای دیگران جالب و شگفت انگیز است.
امروز نرخ باروری به ۱٫۵ فرزند برای هر خانوار در کشور کاهش یافته است. جوانان اولویت هایی مانند اشتغال را مهمتر از ازدواج می دانند و ازدواج اولویت هفتم آنان است.
طبق آمار رسمی اعلام شده، زمانی هم که ازدواج کنند، بطور متوسط سه و نیم سال پس از ازدواج تصمیم می گیرند که اولین فرزند را داشته باشند و ۴ یا ۵ سال نیز بین فرزند اول و دوم فاصله می گذارند.
در بسیاری از خانواده ها، تک فرزندی نشانه ای برای اهمیت قائل شدن والدین نسبت به تربیت فرزند است و حتی گاهی آن را یک پرستیژ اجتماعی می دانند و اصطلاح «تک فرزندی» این روزها مد شده است.
این مسایل باعث شده تا برخی مسئولان پیش بینی کنند با ادامه این روند جمعیت روستایی صفر و ۳۰ هزار روستا خالی از سکنه خواهند شد و جمعیت کشور – این سرمایه های اجتماعی – روز به روز کمتر و کمتر خواهد شد.
عده ای از مسئولان تک فرزندی را در این قضیه، عاملی مهم می دانند اما آیا به راستی اگر هر یک از ما تصمیم بگیریم فقط یک فرزند داشته باشیم ، الگوی جمعیتی کشور را به هم می زنیم؟ آیا تک فرزندی یک تصمیم شخصی است یا ملی و اینکه آیا تک فرزندان آنچنان که امروز بطور وسیع تبلیغ می شود، لوس و ننر هستند؟
مسئولان هشدار داده اند که طی سال های آینده سونامی سالمندان در ایران در راه است، با توجه به این امر آیا داشتن تعداد فرزندان بیشتر مشکلی به مشکلات اضافه نخواهد کرد و همچنین با توجه به توقف رشد جمعیت در ایران آیا نباید نگران تک فرزندی باشیم.
این چالش ها و سئوالات بهانه ای برای تبیین مساله تک فرزندی در میزگردی به میزبانی خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) با عنوان «چالش های تک فرزندی» شد.
در این میزگرد طهمورث شیری جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی، دکتر رضا رزاقی روان شناس و رئیس گروه مراقبت از کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی و افشین طباطبایی آسیب شناس و پژوهشگر مسایل اجتماعی و روان شناسی نظرات متفاوتی در رابطه با تک فرزندی ارائه کردند، که در پی می آید:

** تک فرزندی از کی در جامعه باب شد؟
جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی می گوید: داشتن اولاد خیلی زیاد در فضاهای سنتی گذشته زیاد بود و به دلیل نبود شرایط بهداشتی مناسب، همه دوست داشتند بچه های زیادی داشته باشند تا اگر چند تا از آنان مردند چند تا دیگر فرزند حفظ شود.
طهمورث شیری می افزاید: حدود سه دهه قبل از انقلاب، بحث سیاست های جمعیتی کشور به سمت مدرن شدن پیش رفت و در حوزه جمعیت شناختی به شدت داشتن فرزندان کمتر تبلیغ شد و حتی شعار «دو فرزند کافی است» قبل از انقلاب خیلی در رسانه ها مطرح می شد.
وی، مساله تعداد فرزندان بعد از انقلاب را چالشی عجیب و غریب و مواج دانسته و خاطرنشان می کند: طبیعتا در چند سال اول بعد از انقلاب، نگاه به جامعه، نگاه «امت» مدار بود. وقتی از امت صحبت می کنیم، نگاه ما در واقع به افرادی اشاره دارد که زیر نظر یک آیین ایدئولوژیک زندگی می کنند و همه چیز باید بر اساس آموزه های ایدئولوژیک معنا پیدا کند.
شیری ادامه می دهد: تا چند سال اول انقلاب، داشتن فرزند بیشتر تبلیغ و ترویج می شد و همه مقامات این مساله را مطرح می کردند و سخن از تحدید فرزندان به عنوان سیاست های غربی و وارداتی تعبیر و با آن مخالفت می شد. به هرحال در دین ما داشتن موالید زیاد موهبت و امر مثبتی است و هرگونه تحدید تعداد فرزندان یک امر مذموم و ناپسند تلقی می شد.
وی خاطرنشان می کند: طی هشت سال دوران دفاع مقدس نیز اصلا بحث داشتن فرزند کمتر خود بخود منتفی بود، سیاست های جمعیتی از دوره سازندگی تغییر کرد و مردم به سمت داشتن فرزندان کمتر و تک فرزندی رفتند.

** سیاست های جمعیتی چند بار تغییر کرد؟
این مدرس دانشگاه می گوید: در ۲۵ سال دوران تدریس در دانشگاه چند دوره داشتیم. در دوره ای درس های تنظیم خانواده تدریس می شد، بعد تبدیل به درس «شکوه زندگی» شد و دوباره رفتیم به سمت تنظیم خانواده و اکنون دوباره سیاست های افزایش جمعیت را در پیش گرفته ایم.
وی تصریح می کند: سیاست های عمومی و کلی کشور در زمینه جمعیتی بسیار متغیر بوده است و چون متغیر بوده طبیعتا مردم هم در این تغییر سیاست ها، دچار سردرگمی و تردید شده اند.
شیری خاطرنشان می کند: در دوره ای این مساله مطرح شد که هر چه تعداد افراد خانواده بیشتر باشد تعداد یارانه بیشتری دریافت خواهیم کرد و دوباره جمعیت به سمتی رفت که خانواده ها پراولاد باشند. اکنون در مهر ۹۴ هیچگونه سیاست دقیق و مشخصی برای تکثیر اولاد و نفوس نداریم.
این پژوهشگر اجتماعی در تحلیل روند وضعیت نرخ رشد جمعیت کشور می گوید: وضعیت نرخ رشد جمعیت(مقدار افزایش جمعیت یک منطقه را در یک سال نسبت به هزار یا صد نفر از جمعیت نشان می دهد) بیش از سه تا حتی ۱٫۹ را تجربه کردیم، یعنی نوسان وحشتناکی در این آمار داشتیم.
شیری تصریح می کند: این امر به آن دلیل است که در این زمینه به شدت پرنوسان، پرتلاطم و افسارگسیخته عمل کردیم.

** مشکل اقتصادی عامل اصلی تک فرزندی است
این جامعه شناس با اشاره به آمار بالای خانواده های تک فرزند در کشور می گوید: یکی از دلایل اصلی تک فرزندی، مشکلات اقتصادی است. تک فرزندی در ایران بصورت سلبی و از روی اجبار است نه ایجابی و انتخابی.
شیری می افزاید: بطور مثال در کشورهای پیشرفته اگر تعداد فرزندان کم هست آنان بصورت ایجابی به سمت آن رفته اند اما ما بصورت سلبی رفته ایم یعنی مشکل مادی و تامین معیشت داشتیم و فضای فکری و فرهنگی جامعه را برای بچه، خوب و مناسب نمی دانستیم و به خاطر انواع مسایل و مشکلات جامعه، تک فرزندی را ترجیح داده ایم.
وی یادآور می شود: پیشتر تصور عامه «هر که دندان دهد نان دهد» وجود داشت اما دیگر کسی این ضرب المثل را قبول ندارد زیرا این بحث در عمل رنگ باخته است.
شیری تصریح می کند: اگر فضای سنتی حاکم بر خانواده ها نبود شاید به سمتی می رفتیم که اصلا فرزند نباید داشته باشیم. اغلب، والدین از فرزندانشان می خواهند فرزندی بیاورند.

** معایب تک فرزندی
این جامعه شناس می گوید: تک فرزندی خوب است زیرا امکان کنترل و نظارت خانواده ها را بیشتر می کند.
شیری می افزاید: اما از سوی دیگر باید نگران کم شدن جمعیت بود؛ اگر امروز آلمان از مهاجران استقبال می کند به خاطر دلسوزی نیست بلکه بحث جمعیت شناسی مطرح است.
وی ادامه می دهد: پدر و مادران تک فرزندان به شدت به کودک خود وابسته می شوند. یکی از ایراداتی که به این خانواده ها گرفته می شود این است که به فرزندانشان بیش از حد توجه می کنند. بچه ها قبلا در کوچه بودند اکنون تمام مدت در آپارتمان ها باید تحت نظارت باشند.
شیری اضافه می کند: آن شخصیت اجتماعی را که بچه باید برای برقراری ارتباط با دیگران داشته باشد، نمی تواند داشته باشد.
از نظر این جامعه شناس، هویت تک فرزندان، آمیخته ای از تاثیر دخالت و نظارت بیش از حد پدر و مادر و وسایل ارتباط جمعی و فضای مجازی است و شرایط گفتمان در مدرسه ها نیز به خاطر تک فرزندان تغییر می کند.

** نتوانستیم در گذشته از نیروهای جوان استفاده کنیم
این جامعه شناس در ادامه با اشاره به نقش نیروهای جوان در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور می گوید: فی نفسه داشتن نیروی جوان، نعمت و پتانسیل خوبی است، اما در دوره های گذشته ترکیب جمعیتی جوان را زیاد تجربه کردیم اما نتوانستیم از آن استفاده مناسبی داشته باشیم چون سیاست های اعمال شده باری به هر جهت بود.
شیری تصریح می کند: هر کس در هر دوره ای تصمیمی گرفته و هرکسی آن را بهتر دانسته، اجرا کرده و در این زمینه سردرگمی داریم.

** لزوم برنامه ریزی برای الگوی جمعیتی کشور
این جامعه شناس تاکید می کند: در حوزه جمعیتی معمولا باید برنامه ریزی داشته باشیم. چندین استاد جمعیت شناسی برای دوره های آینده، برنامه ریزی جمعیتی کرده بودند اما با یک سخنرانی، کل سیاست های جمعیتی رو هوا می رود.
شیری پیشنهاد تشکیل یک کمیته جمعیتی را می دهد و می گوید: این کمیته باید برای ۲۰ سال آینده جمعیتی کشور برنامه ریزی داشته باشد تا دولت های بعدی نیز پایبند آن باشند نه اینکه با تغییر دولت دوباره هم چیز به هم بریزد.
وی تاکید می کند: یک نیروی بالاتری باید این امکان را فراهم کند تا مساله جمعیتی مانند سند چشم انداز تعریف شود. کار دیگری که این کمیته باید انجام دهد این است که آسیب های عدم تحقق برنامه جمعیتی را برای مردم و مسئولان تشریح کند و در رسانه ها بازتاب داده شود.
شیری تصریح می کند: هنوز سیاست های جمعیتی را تعریف نکرده ایم که آیا این امر یک مساله علمی است یا ایدئولوژیک؛ اگر درست حرکت کنیم می گوییم به خاطر آموزه های ایدئولوژیک ما بوده و اگر بد حرکت کنیم به جریانات دیگر نسبت می دهیم.

** آیا کم شدن جمعیت تقصیر برنامه ریزی های دیگران است؟
این جامعه شناس می گوید: ادیان دیگر برای سیاست های جمعیتی خود برنامه ریزی می کنند. اما اینکه بگوییم تمام مشکلات مانند نداشتن فرزند و بی انگیزگی برای ازدواج ما به برنامه ریزی دیگران برمی گردد، اصلا قبول ندارم. در کشور خود آنقدر بی برنامه بودیم(که این مسایل مستند است) که نتایج آن را دیده ایم.
وی تصریح می کند: مسایلی مانند بی میلی به بچه دار شدن را نمی توان به اقلیت ها نسبت داد. ما مسایل را بیشتر به گردن دیگران می اندازیم. همه کشورها برای جامعه خود برنامه ریزی انجام می دهند و همه تلاش می کنند به بهترین وجه ممکن منافع داشته باشند.
شیری خاطرنشان می کند: کشورهای پیشرفته که به فکر منافع ما نیستند اما ما نیز برنامه ریزی جمعیتی نداشتیم.
این پژوهشگر اجتماعی می گوید: هرگاه در هر مساله ای که خواسته ایم برنامه ریزی مشخصی داشته باشیم هزاران فرد و گروه درباره آن اظهار نظر کردند. مساله جمعیتی ما متولی مشخصی ندارد. تک فرزندی در کشور اکنون باید متولی داشته باشد.
شیری می افزاید: اگر کارشناسان جمعیتی می گویند برنامه جمعیتی فعلی را تا ۱۴۱۴ (۲۰ سال آینده) پیش ببریم تا به نرخ رشد معین برسیم همه باید کمک کنیم. اما اکنون همه به حوزه جمعیت ورود پیدا می کنند و کار را سخت می کنند.

** دلایل روانشناختی گرایش به تک فرزندی
روان شناس و رئیس گروه مراقبت از کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی، استرس را یکی از دلایل گرایش خانواده به تک فرزندی از لحاظ روانشناختی می داند و می گوید: استرس از لحاظ روانشناسی، فشارهایی به خانواده تحمیل کرده و خانواده ها بویژه خانواده های قشر متوسط برای مدیریت این استرس به سمت تک فرزندی می روند.
رضا رزاقی در میزگرد ایرنا می افزاید: تولد هر فرزند، مقداری از استرس را به خانواده، والدین و بویژه مادر تحمیل می کند و از سوی دیگر چالش های اقتصادی موجب می شود خانواده ها بطور سلبی به سمت تک فرزندی بروند؛ طبقه متوسط بدنبال شکوفا کردن کودک است.
وی خاطرنشان می کند: به گفته جیمز ژوزف اقتصاددان برنده جایزه نوبل، هر چه سرمایه گذاری در بخش های مختلف بهداشت و آموزش در ۹ سال اول زندگی (دوران رشد اولیه و تکامل کودک) بیشتر باشد به همان نسبت کودک در طول عمر بیشترین بازدهی را خواهد داشت، به همین دلیل، خانواده های تک فرزند، سرمایه گذاری بیشتری روی فرزندان خود کرده و از سوی دیگر با تحدید موالید، استرس های خود را مدیریت می کنند.

** آیا تک فرزندها لوس هستند؟
این روانشناس می گوید: در رابطه با کودکان تک فرزند، تصورات قالبی (پیش داوری شده) مبنی بر لوس، خودخواه و افسرده بودن آنان وجود دارد که از قرن ۱۹ در اروپا و آمریکا شکل گرفته است.
رزاقی می افزاید: این تصورات قالبی موجب شده تا برچسب هایی علیه این کودکان ایجاد شود.
وی خاطرنشان می کند: این کودکان توجه هر دو والد را دارند و زمان بیشتری با والدین صرف می کنند، بنابراین وقتی تایید نمی شوند واکنش نشان می دهند که این مساله طبیعی است اما بر خودخواهی و لوس بودن آنها حمل می شود.
رزاقی ادامه می دهد: نتایج تحقیقات انجام شده در اروپا نشان می دهد که تصورات قالبی درباره تک فرزندان، صحیح نیست اتفاقا بچه های تک فرزند، تلاشگر و مسوولیت پذیر هستند و جالب اینجاست که چون از هر دو والد توجه می گیرند (برعکس تقسیم توجه در دیگر خانواده ها و اعمال تبعیض )، کودکان اجتماعی می شوند.

** امتیازات تک فرزندی
رئیس گروه مراقبت از کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی می گوید: گاهی در خانواده های چندفرزندی، بین بچه ها تبعیض اعمال می شود و یک بچه دردانه می شود، اما در خانواده های تک فرزندی چنین چیزی وجود ندارد.
به گفته رزاقی، تک فرزندان مقداری بزرگ سالانه تر و پخته تر عمل می کنند و اینگونه کودکان معمولا از لحاظ پیشرفت تحصیلی و دنبال موفقیت رفتن، در موقعیت خوبی قرار دارند اما به دلیل توجه بیش از حد والدین، نسبت به تایید اجتماعی حساس هستند که این مساله آنان را لوس، زودرنج و خودخواه نشان می دهد.
وی تاکید می کند: تک فرزندان، بیشتر طالب تایید اجتماعی هستند به همین دلیل در مدرسه تلاش می کنند و انگیزه پیشرفت دارند که این تایید را از همسالان و معلم نیز بگیرند.

** آیا تک فرزندان، سندروم افسردگی دارند؟
این روانشناس می گوید: مطالعات نشان داده که شیوع سندروم افسردگی تک فرزندی در کودکان خانواده های تک فرزند وجود ندارد.
رزاقی می افزاید: تحقیق ریچاردز گودمن در اواخر قرن گذشته نشان می دهد کودکانی که تک فرزند هستند در مقایسه با کودکانی که یک خواهر یا برادر دارند، مسایل و مشکلات روانشناختی کمتری دارند. تحقیقات اخیر طی شش سال اخیر نیز این مساله را تایید می کند.

** تک فرزندان، نسل ساندویچی
این روانشناس می گوید: کودکان خانواده های تک فرزند، مقداری احساس تنهایی دارند، به همین خاطر ممکن است بی قراری نشان دهند. این کودکان بویژه در سنین نوجوانی و جوانی تا حدودی از سوی والدین تحت فشار هستند.
رزاقی می افزاید: نگرانی هایی درمورد مراقبت از والدین در سنین میانسالی اینگونه کودکان وجود دارد، زیرا برای مراقبت والدین به این کودکان فشار وارد می شود که در اینصورت به این کودکان در دوره میانسالی، «نسل ساندویچ» اطلاق می شود، به آن معنا که هم باید از فرزندان خود و هم از والدین سالمند خود مراقبت کنند.
وی خاطرنشان می کند: این درحالیست که با بیشتر شدن تعداد فرزندان، تقسیم مسئولیت می شود اما در صورت تک فرزندی، تمام بار مسوولیت به دوش یک نفر خواهد بود، بویژه اگر سن والدین بالا می رود.

** تک فرزندی و احساس گناه والدین
این روانشناس می گوید: فشار دیگری که روی تک فرزندان بوده، آن است که این بچه ها تحت فشار والدین هستند که نسل را ادامه دهند.
رزاقی می افزاید: در خانواده های تک فرزند، احساس گناه به سمت والدین می آید که چرا برای فرزندم، خواهر و برادری نیاوردم. این احساس گناه، فشار روی فرزندان می آورد که حداقل آنها بچه های بیشتری بیاورند.

** در آرزوی خاله و عمو شدن
این روانشناس می گوید: تک فرزندان چون خواهر و برادر ندارند، تجربه دایی و خاله و عمو و عمه شدن را ندارند که این مسایل از نظر روانشناختی مهم است.
رزاقی می افزاید: نداشتن این تجربه ها از محرومیت های تک فرزندان به شمار می رود که البته این کودکان معمولا از این محرومیت ها می گذرند و خود را با موضوعات و اهداف دیگر، سرگرم می کنند مگر اینکه بچه هایی باشند که در رشد هویت سرگردان هستند و نبود این تجربه ها، مشکلات رشد هویت خود را تشدید می کند.

** مهارت فرزندپروری در تربیت کودکان مهمتر از مساله تک فرزندی است
رئیس گروه مراقبت از کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی می گوید: تحقیقات نشان داده، تک فرزندی یا چندفرزندی به خودی خود عامل مهمی در تربیت فرزندان نیست.
رزاقی می افزاید: حتی در تحقیق ریچاردز گودمن، خود تک فرزندی می تواند عاملی باشد برای اینکه بچه ها مسایل روانشناختی نداشته باشند.
وی تاکید می کند: سبک فرزندپروری و نقش مادر در تربیت کودکان از تک فرزندی اهمیت بیشتری دارد و کودکان چه در تک فرزندان و چه در چندفرزندی، متاثر از روش های تربیتی والدین هستند.
رزاقی یادآور می شود: سبک فرزندپروری بیش از آنکه ذاتی باشد، محصول یادگیری است، بنابراین والدین با مشاوره و مطالعه و آموزش می توانند روی بچه ها تاثیر خوبی داشته باشند و آنان را در مقابل مشکلات و آسیب های روانشناختی و اجتماعی محافظت کنند.
این روانشناس خاطرنشان می کند: مادامیکه انتخاب خانواده ها تک فرزندی است باید مهارت های فرزند پروری خود را تقویت کند.

** رابطه تنگاتنگ فرزندخوانده ها با تک فرزندی
رئیس گروه مراقبت از کودکان ونوجوانان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی می گوید: خانواده های فرزندپذیری در جامعه داریم که فرزند خوانده می گیرند و در سال های گذشته شاهد رشد قابل توجهی در تعداد این خانواده ها بوده ایم.
رزاقی می افزاید: این خانواده ها به دلیل ناباروری، کودکی را از طریق قانونی از سازمان بهزیستی یا از مجاری غیرقانونی می پذیرند. تعداد خانواده هایی که از مجاری غیرقانونی، کودکانی را می پذیرند یا می خرند، زیاد است.
وی خاطرنشان می کند: اغلب خانواده های فرزند پذیر، تک فرزند می شوند چون سرپرستی یک بچه را برعهده می گیرند، آنان نیز چالش های زیادی دارند زیرا این کودکان، کودکانی هستند که محرومیت هایی داشتند بعد به این والدین می رسند و از سوی دیگر مهارت های فرزندپروری آنان کم است.
این روانشناس تاکید می کند: مسایل خانواده های فرزندپذیر باید بیشتر بررسی شود چون کودکانشان از مسیری می آیند که لطمه خورده اند.
رزاقی می افزاید: اگر والدین نقش تربیتی خود را خوب ایفا نکنند، ممکن است هر نوع آسیبی برای کودکان بروز پیدا کند و کودکان افسرده شوند.

** تک فرزندان کمتر معتاد می شوند
رئیس گروه مراقبت از کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی سازمان بهزیستی می گوید: برخی تحقیقات نشان می دهد کودکان خانواده های تک فرزند نسبت به نوجوانان همسال خود در زمینه مصرف مشروب و مواد مخدر وضعیت بهتری دارند.
رزاقی افزود: نگاه به خانواده های تک فرزند باید تغییر کند اما به این معنا نیست که این خانواده ها از لحاظ روانشناختی چالش نخواهند داشت، مادامیکه والدین نتوانند سبک فرزندپروری را مدیریت کنند، این کودکان می توانند آسیب پذیر شوند.
وی خاطرنشان کرد: سلامت روانی خود والدین و سبک فرزندپروری مهمتر از تک فرزندبودن یا چند فرزند بودن است. این مسایل بیشتر می تواند با ناهنجاری فرزندان ارتباط داشته باشد و باید آنها را مورد توجه قرار دهیم.

** آیا از لحاظ جمعیت شناسی به جمعیت بیشتری نیاز داریم؟
این روانشناس می گوید: اگر برای افزایش جمعیت در کشور سیاستگذاری می شود باید این مساله برای همه افراد جامعه و تنوع قومی، ملیتی و مذهبی لحاظ شود.
رزاقی می افزاید: آمارها نشان می دهد رشد جمعیت ما منفی نیست و مثبت است و علاوه بر آن چالش های سالمندی و مراقبت از سالمندان را در آینده خواهیم داشت.

** افزایش امپراطوران کوچک
رزاقی می گوید: از نظر روانشناختی در رابطه با تک فرزندی، چالش هایی وجود دارد اما تک فرزندی با ناهنجاری مربوط نیست اما اگر پدر و مادری وظایف و مهارت های مربوطه را نداند هر کودکی چه تک فرزند چه چند فرزند می تواند دچار مشکل شود.
وی می افزاید: در چین به این تک فرزندان، «امپراطوران کوچک» اطلاق می شود؛ این کودکان محرومیت هایی (خاله، عمو) دارند اما با تقویت مهارت های مقابله ای، آنان می توانند با این محرومیت ها سازگار شوند.

** تک فرزندی نتیجه حرکت از سنت به مدرنیته
دکتر افشین طباطبایی پژوهشگر مسایل اجتماعی و روانشناختی نیز در میزگرد ایرنا می گوید: افزایش هزینه های زندگی، بالا رفتن آگاهی و اطلاعات زوج ها، ناتوانی اقتصادی زوج ها و ناتوانی در تربیت از علل چرایی رفتن جامعه به سمت تک فرزندی است.
وی می افزاید: همچنین اشتغال پدر و مادر نیز از دیگر علل گرایش خانواده ها به تک فرزندی به شمار می رود زیرا والدین شاغل فرصت تربیت بچه را ندارند.
طباطبایی ادامه می دهد: تغییرات شیوه زندگی و حرکت از سنت به سمت مدرنیته، پدیده تک فرزندی را افزایش داده است.
طباطبایی می گوید: قبلا خانواده ها تا ۱۲ کودک داشتند اما دغدغه ای برای تربیت آنان نداشتند، اما خانواده های امروزی دغدغه تربیت فرزند خود از جمله مسایل مالی را دارند.
این پژوهشگر مسایل اجتماعی و روانشناختی با تاکید بر نقش مدرنیته در گرایش به تک فرزندی تصریح می کند: دیرازدواج کردن، سختگیری در امر ازدواج و دیر بچه دار شدن از عوارض جامعه مدرن به شمار می رود.
طباطبایی می افزاید: در جامعه مدرن حتی مفاهیم سنتی پدر و مادر بودن نیز کمرنگ شده و زوج های جوان بیشتر دنبال آن هستند که خود از مواهب زندگی، لذت ببرند و فرزند را بعضا مانعی برای رسیدن به اهداف شخصی خود می دانند چه برسد به اینکه تعداد فرزندان آنها دو تا سه فرزند شود.

** تک فرزندان دچار بلوغ زودرس می شوند
این پژوهشگر مسایل اجتماعی روانشناختی می گوید: پژوهشگران متوجه شدند که در خانواده های تک فرزند، زمینه های تحصیل و رشد بیشتر فراهم است، چون همه سعی پدر و مادر برای همان یک بچه است.
طباطبایی خاطرنشان می کند: تک فرزندان از دایره واژگان گسترده و تکلم خوبی برخوردارند و عملکرد اجتماعی بهتری دارند.
وی تصریح می کند: این کودکان به خاطر ارتباط زیاد و مداوم با حلقه بزرگسالان دچار بلوغ زودرس می شوند.
طباطبایی ادامه می دهد: برخی دیگر از پژوهشگران نیز می گویند که تک فرزندی موجب می شود که حلقه بزرگسالان و والدین، حمایت های بیجا و توجه های افراطی نسبت به فرزندان داشته باشند که این امر کودکان را دچار معضلات اجتماعی کند.

** جذاب ها بچه بیاورند!
این پژوهشگر مسایل اجتماعی و روانشناختی با اشاره به سرد شدن روابط و انزوا در خانواده های غربی، تاکید می کند: حتما باید به سمت فرزندان بیشتر برویم چون سرمایه اجتماعی آینده کشور را ارتقا می دهد.
طباطبایی می افزاید: نمی خواهیم پیرو این ضرب المثل «هر که دندان دهد نان دهد» باشیم، اما خانواده هایی متمول، خانواده هایی که امکانات مالی و وضعیت جسمی خوب و ژنتیک خوبی دارند، زیبا و جذاب هستند حتما به این مقوله بپردازند که فرزندان بیشتری داشته باشند.
وی ادامه می دهد: فرزندان خانواده های چندفرزندی، تعاملات بهتری خواهند داشت و در آینده سرمایه اجتماعی می شوند.

** تبلیغات سوء محافل خاص برای کم شدن تعداد فرزندان
این پژوهشگر مسایل اجتماعی و روانشناختی، تبلیغات سوء محافل خاص را یکی از دلایل گرایش جامعه به سمت تک فرزندی می داند.
طباطبایی تاکید می کند: القائات گروه های بنیادگرا می تواند یکی از عوامل تک فرزندی باشد.// ایرنا