لزوم توجه به رنگ لباس فرم مدارس/

آموزش و پرورش ، پروژه ی مهر و لباس متحدالشکل دانش آموزان و معلمان

*سید مرتضی کراماتی
بحث یکسان سازی لباس دانش آموزان چند سالیست که بعنوان یکی از برنامه های آموزش و پرورش مورد استقبال خانواده ها و دانش آموزان قرار گرفته و بموجب بخشنامه ای دانش آموزان نمی توانند با هر لباسی وارد مدرسه شوند و در بسیاری از مدارس لباسهای فرم با رنگهای یکسان استفاده می شود که این موضوع در گام نخست موافقان و مخالفانی داشته و دارد که البته احساس می کنم موافقان آن بیشترند چرا که یکی از مقوله های نظم و انضباط ، آراستگی ظاهری محیطی مثل مدرسه است .

از دیدگاه روانشناسان این یکسانی رنگ میتواند برای دانش آموزان هم مفید و هم مضر باشد ضمن اینکه اعمال سلیقه مسئولان برخی مدارس ، فرهنگ ها، سنت ها و باورهای خاص در انتخاب رنگ لباس دانش آموزان بدون توجه به روانشناسی رنگ ، مشکلاتی پنهان را در این زمینه به وجود می آورد . تنوع رنگ با نشاط و شادابی رابطه مستقیم دارد و موجب می شود هیجانات کودکان نوجوانان و جوانان به طور منطقی بروز کند . از رنگ بعنوان یک ابزار ارتباطی یاد می کنند ارتباط با دیگران از دو طریق مستقیم و غیر مستقیم صورت می گیرد که با رگه های شخصیتی افراد در آمیخته است در تقسیم رنگهای گرم و سرد ، رنگهای گرم مانند شکلاتی ، زرد قهوه ای و نارنجی هر قدر پر رنگ تر شوند عواطف و هیجانات شدیدتری را نشان می دهند و رنگهای سرد مانند سفید ، سبز و آبی ، طبیعت ، احساس ، شادابی و رها شدگی را القاء می کنند و رنگهای سفید و خاکستری در عین حال که در گروه رنگهای سرد طبقه بندی می شوند می توانند رنگ خنثی هم باشند . رنگ لباس و محیط باید متناسب با نوع هدفی باشد که دنبال می کنیم . بعنوان مثال چون رنگهای نارنجی و قهوه ای اشتها آور است رستورانها عموماً با این رنگ ها تزئین می شوند ، این در حالیست که رنگهای آبی و سرمه ای برعکس هستند بنا بر این از آنجا که مدرسه محل فعالیت است باید گستره ی رنگهای سبز ، آبی و سرمه ای برای روپوش دانش آموزان انتخاب شود تا احساس شادابی را به همراه داشته باشد . از دیدگاه روانشناسی از آنجا که رنگ نارنجی و صورتی فعالیت را به ذهن منعکس نمی کنند برای لباس مدرسه مناسب نیست اما آبی کم رنگ ، سبز چمنی ، سبز لجنی ، لاجوردی و سرمه ای مناسب است . استفاده از برخی رنگها مانند صورتی در دبستان مناسب نیست و باید رنگهایی انتخاب شود که در شکل گیری حس مسئولیت پذیری و هویت کودک موثر باشد . در بحث لباسهای یک رنگ و متحد الشکل موضوع دیگری که قابل بحث است اینکه اگر چه این امر فوایدی دارد ولی در طولانی مدت کسالت آور هم می تواند باشد . در بحث رنگ لباس و جنسیت دانش آموز و با توجه به اینکه در حال حاضر در اکثر مدارس کشورمان لباسهای همرنگ و متحدالشکل جزء قوانین آن مدرسه محسوب می شود اما اینکه آیا باید رنگ لباس در مدارس دخترانه و پسرانه متفاوت باشد و اینکه آیا رنگ مخصوص دختران و رنگ مخصوص پسران وجود دارد یا نه ، طبق بررسی های انجام شده بین دو جنس پسر و دختر تفاوتهای زیست شناختی ، فرهنگی ، اجتماعی و روانی وجود دارد اما در رابطه با انحصار رنگ به یک جنس ، هنوز تحقیقات ثابت شده ای وجود ندارد . به نظر نمی رسد این انحصار رنگ به یک جنس ( دختر یا پسر ) ژنی باشد بلکه با تغییرات فرهنگی و با مرور زمان این قضیه رخ داده است . بعنوان مثال اینکه رنگ آبی مختص پسران و رنگ صورتی مختص دختران است بیشتر ریشه ی فرهنگی دارد تا جنسیتی و ژنی .

اما آنچه بیشتر در این مقوله مورد نظر و مورد بحث است بازتاب رنگ و مدل لباس دانش آموزان است که این روزها و در آستانه ی بازگشایی مدارس در گوشه و کنار بیشتر شنیده می شود و اینکه در برخی مدارس اعمال سلیقه ی مدیر مدرسه بدون نظر اولیاء و دانش آموزان در بحث انتخاب رنگ و مدل و جنس پارچه ها ، علیرغم تاکید و بخشنامه که باید شورای مدرسه مطلع باشد ، این عدم هماهنگی و بی اطلاعی موجب اعتراضاتی گردیده که در برخی ادارات آموزش و پروش محلی از اعراب ندارد و چه بسا که نظر و رای مدیر از نظر آموزش و پرورش با اهمیت تر از نظر اولیاء و دانش آموزان باشد . ( یک نکته ظریف اینکه اکثر خانواده ها از تمکن مالی برخور دار نیستند و لباسی را برای دو سه سال آماده میکنند اما سالانه و با میل مدیر رنگ و مدل لباسها باید عوض شود و این خود هزینه ی زیادی در بر دارد آنهم در شرایطی که برخی خانوارها از تهیه نوشت افزار عاجزند ) این اعمال سلیقه و حکم دستوری بر مجموعه ی پایین تر متاسفانه گاهی همان داستان ارباب و رعیتی را در ذهن متبلور می سازد و چرا در قضیه ی نظم و انضباط و یکسان سازی لباس ، معلمین و مربیان و کادر آموزشی مدارس بخشنامه ای صادر نمی شود و یا بخشنامه موجود است و بدلیل آشنا نبودن اکثر جامعه از حقوق خود موجب سر باز زدن آنان از این کار شده است . چرا آنان پیشقدم نمی شوند تا با ظاهری یکسان به محیط های آموزشی وارد شوند و در بند مد نباشند و چرا این بخشنامه برای معلمان خصوصاً مدارس دخترانه نوشته نشده تا باعث الگو پذیری عملی برای دانش آموزان شود و ذهن دانش آموز بجای روش و اخلاق و رفتار حسنه و حجاب برتر مدیر ، معلم ، مربی و مشاور ، درگیر مدل و آرایش و رنگ لباس مربیان خود نگردد. آیا بخشنامه ای نوشته نشده یا آموزش و پرورش توان رویارویی و برخورد با زیر مجموعه ی خود ندارد . همگان می دانند که تاثیر کلام و نگاه و آراستگی مدیر و معلم برای دانش آموز بیشتر از خانواده است . بیاییم با درک واقعیتها جامعه را بسازیم و از حکم و دستور و یک بام و دو هوا بودن برخوردها و قوانین و بخشنامه ها بپرهیزیم تا جامعه را با واقعیتها پیش ببریم نه با زور و سختگیری و چه که همین سختگیری در جامعه های کوچکی همانند مدرسه عواقب تلخی از جمله ترک تحصیل دانش آموزان را در بر دارد .