اسکناس های تقلبی از دیرباز تا امروز بلای جان مردم ساده ای بوده است که توانایی تشخیص اسکناس های جعلی از واقعی را ندارند و به سادگی در دام دزدان و کلاهبرداران می افتند. به گزارش مشرق،با آمدن ایران چک ها به بازار، دزدی با ایران چک های تقلبی قربانی بسیار گرفته است. اسکناس های […]
اسکناس های تقلبی از دیرباز تا امروز بلای جان مردم ساده ای بوده است که توانایی تشخیص اسکناس های جعلی از واقعی را ندارند و به سادگی در دام دزدان و کلاهبرداران می افتند.در ایران اما با آمدن ایران چک ها به بازار، دزدی با ایران چک های تقلبی قربانی بسیار گرفته است.
هنوز از یادها نرفته است که بعد از چاپ ایران چک های ۱۰۰ هزار تومانی در سال ۱۳۸۷ و ورود آن تا سال ۱۳۸۹ به بازار ایرادات مراجع نظارتی، بانک مرکزی را بر آن داشت تا طی بخشنامهای به بانکها اعلام کند تا این چک پول ها در مرحله آخر و هنگام ارائه به بانک توسط مردم پشت نویسی شده و از چرخه پولی خارج شود؛ بر این اساس ایران چک های ۱۰۰ هزار تومانی به تدریج در بانک ها جمع شد.
این در حالی بود که در ادامه با رفع موجود در توزیع ایران چک های ۱۰۰ هزار تومانی و امکان استفاده از آن ها همچنین با توجه به اینکه قانون بودجه اختیار انتشار این چک پول ها را به بانک مرکزی می داد این بانک نیز بنا به اعلام نیاز بانک ها به این ابزار پرداخت اقدام به توزیع ایران چکهای ۱۰۰ هزار تومانی در اواخر خرداد ماه سال ۹۳ در بازار کرد و در اختیار بانک ها قرار داد.
اما با وجود گذشت تنها دو ماه از ورود چک پول های ۱۰۰ هزار تومانی به بازار در روزهای اخیر هر چند در تعداد محدود اطلاعات شعب بانک ها نشان داد که برخی مشتریان بدون اطلاع از چک پول ۱۰۰ هزار تومانی شبیه سازی شده ای که در اختیار دارند برای ارائه به بانکها مراجعه کردهاند.در عین حال شعب نیز با دریافت این اسکناس ها بعد از احراز تقلبی بودن، آن را به منظور خروج از چرخه پولی پانچ کرده و گاها دوباره به مشتری زیان دیده برگردانده اند.
با این تفاسیر می توان گفت عدم آگاهی مردم در تشخیص ایران چک ها و اسکناس های جعلی و تقلبی می تواند مشکلات بسیاری برای آنها ایجاد کند.
تشخیص ایران چک اصل از فرع با ۷ویژگی
نخ امنیتی، واتر مارک داخل کاغذ، سیتروی داخل چاپ، طرح مخفی، مرکب ترموی بانک مرکزی، مرکب آنتی کپی و برجستگی مرکب ایران چکها از راههای تشخیص اصل از جعل است. در ایران چکهای اصل، مرکب در ارتفاعات مختلف در روی آن پخش و ایجاد برجستگی کرده است. اگر با یک دستمال کاغذی روی مرکب برجسته بکشیم دستمال توسط آن رنگی خواهد شد.
موارد MICR، چک دیجیت، قسمتهای فلورسنتی پشت و رو، شامل نمره و بخشی از طرحهای بالا و پایین طرح اصلی، طرح مخفی عدد ۵۰ و ۱۰۰ که روی واترمارک از پشت کار شده که تنها با لامپ UV قابل رؤیت است و نیز الیاف مرئی و نامرئی که در داخل کاغذ قرار گرفته و الیاف نامرئی با لامپ UV قابل دیدن است و الیاف مرئی نیز دقیقا به صورت پراکنده و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است. ماده خاصی در ایران چکها به کار میرود که تنها توسط ماشینی که در بانک مرکزی وجود دارد قابل شناسایی است.
امروزه دستگاههای هوشمندی برای تشخیص ایران چکهای تقلبی وجود دارد و بسیاری از فروشگاههای کشور به آن مجهز هستند. اما اگر امکان دسترسی به این وسیله وجود نداشته باشد مردم به روشهای رایج مثل بالا نگه داشتن پول برای داشتن نخ امنیتی روی میآورند که متاسفانه ایران چکهای تقلبی این نخ را دارا هستند. یکی دیگر از راهها تاباندن اشعه ماوراء بنفش است که اگر به آن دسترسی ندارید در بازار ماژیکهای مخصوص تشخیص اسکناسهای اصل موجود است. خاصیت این ماژیکها این است که تنها روی اسکناسهای تقلبی رنگ پس میدهند و اگر روی اسکناسهایتان نقش ایجاد نکرد، یعنی پول شما اصل است و راه دیگر هم همان کشیدن دستمال روی ایران چک و رنگی شدن آن و اصل مهم دیگر داشتن زبری و برجستگی در کنارههای ایران چک است.
تاریخ جعل پول در ایران
در هر حال جعل اسکناس در ایران به گذشته های دور باز می گردد.در مورد اولین تلاش ها برای جعل اسکناس های امروزی در ایران دو روایت وجود دارد. موزه پول تصویری را به عنوان اولین اسکناس جعل شده ایران معرفی کرده است که در مورد آن دو داستان وجود دارد. عده ای معتقدند این جعل که به خاطر یک اشتباه عجیب ناکام ماند، در سال ۱۲۹۲ ه.ش به وسیله فردی به نام میرزا آقاخان اسکناسی انجام شده است. این جاعل حرفهای هنگام جعل اسکناسدو تومانی در مشهد به جای درج عبارت «قابل پرداخت در مشهد فقط» از عبارت «قابل پرداخت فقط در مشهد» استفاده کرده بود که جابه جایی این یک کلمه باعث مشخص شدن اسکناس تقلبی و دستگیری وی شد. با توجه به نبود کاغذ و رنگ مخصوص چاپ در ایران، هنوز چگونگی تولید این اسکناس در ابهام باقی مانده است.
اولین اسکناس جعل شده ایران در مشهد
اما این عبارت “قابل پرداخت در مشهد” که کار جاعل را ناتمام گذاشت چرا روی اسکناس درج شده بود؟ در اوایل پیدایش اسکناس در ایران صرفا بانک شاهی که شعباتی در مشهد، تهران، اصفهان، تبریز و شیراز داشت، اقدام به انتشار این نوع پول میکرد بنابراین هر بانک با توجه به منطقه فعالیت خود اسکناس منتشر میکرد و این اسکناسها صرفا در منطقه تحت پوشش این بانک قابل استفاده بود. به همین دلیل بانک محل صدور, نام شهر صادر کننده اسکناس ها را با مهری به دو زبان فارسی و انگلیسی بر روی آنها ثبت می کرد. بر روی پول های اصلی عبارت “PAYABLE AT MESHED ONLY” درج شده بود اما میرزا آقاخان با یک اشتباه باورنکردنی در جابه جا شدن دو کلمه انگلیسی و چاپ “”PAYABLE ONLY AT MESHED بر روی اسکناس موفق نشد از پول های دست سازش استفاده کند و اینگونه بود که اولین جعل اسکناس در تاریخ ایران ناکام ماند.
روایت دوم اما می گوید اولین کسی که در ایران اقدام به چاپ اسکناس تقلبی کرد شخصی به نام الکساندر ایوانویچ بود. گفته شده او در شهریور ۱۳۰۹ به همره عده ای در زیرزمینی در جنوب تهران، اسکناس های جعلی یک تومانی چاپ می کرد. اما با توجه به اینکه ایوانویچ فقط یک تومانی جعل می کرد، روایت اول به واقعیت نزدیک تر است. همچنین در مقاله ای که به قلم دکتر علی شرقی، اقتصاددان و پژوهشگر ایرانی در دایره المعارف ایرانیکا در زیر سرفصل ESK منتشر شده، از جعل حرفه ای آقاخان اسکناسی به عنوان اولین جعل اسکناس در ایران نام برده شده است.
به این ترتیب می توان گفت قصه جعل اسکناس سری دراز دارد و باید علاوه بر هشیاری پلیس برای دستگیری جاعلان ، مردم نیز کاملا هشیار و آگاه باشند.
منبع:شفاف
متن