از آلزایمر بیشتر بدانیم!

علت بیماری

علت اصلی بیماری آلزایمر ناشناخته است، با این حال عواملی مانند سن و پیشینه خانوادگی در این بیماری بی تاثیر نیست؛ مطالعات انجام شده عوامل خطر متعددی را در ابتلا به این بیماری مرتبط دانسته اند که می توانیم به سن، سابقه فامیلی، آسیب به سر، افسردگی، پرفشاری خون، دیابت، کلسترول بالا، فعالیت های کم فیزیکی و ورزش، اشاره کرد.

نشانه های بیماری

تظاهرات این بیماری به صورت مشکلات شناختی، غیرشناختی و عملکردی بروز می کند؛ می توانیم بگوییم که بیماری آلزایمر در نهایت بر تمام جنبه های زندگی فرد مانند فکر کردن، احساسات و اعمال اثر می گذارد، قدرت تصمیم گیری کاهش می یابد، کارهای ساده ای که فرد طی سال ها انجام می داده به تدریج فراموش می شود.

بیماری آلزایمر بخشی از روند طبیعی پیری نیست و چنانچه نشانه های بیماری مشاهده شد، باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود، انجمن آلزایمر فهرستی از نشانه های هشداردهنده بیماری را تهیه کرده است تا به ما کمک کند تغییراتی را که در اثر بالا رفتن سن در حافظه ایجاد می شود، از نشانه های بیماری آلزایمر تشخیص دهیم

این نشانه های هشداردهنده عبارتند از:

از دست دادن حافظه: فراموش کردن مطالب و وقایعی که به تازگی به حافظه سپرده شده اند، از نخستین نشانه های معمول این بیماری است، شخص در بیشتر موارد دچار فراموشی شده و قادر به یادآوری اطلاعات جدید نیست؛ حالت طبیعی، فراموش کردن گاه و بی گاه اسامی یا قرارهای ملاقات است.

اختلال در انجام فعالیت های روزانه: برای فرد برنامه ریزی و انجام کارهای روزمره دشوار است، این گونه افراد ممکن است مراحل مربوط به تهیه غذا، تماس تلفنی و بستن کمربند را فراموش کنند.

اختلال در زبان یا گویش: فرد مبتلا به آلزایمر، لغت های ساده را فراموش می کند و کلمات غیرعادی و بی ربط را جایگزین آن می کند.

سردرگمی در زمان و مکان: افرادی که به بیماری آلزایمر دچار هستند در محل خود گم می شوند، فراموش می کنند کجا هستند و چگونه به آنجا رسیده اند، آن ها نمی دانند چگونه می توانند به منزل شان بروند.

ضعف یا کاهش در قضاوت: افرادی که آلزایمر دارند، ممکن است نتوانند لباس مناسب فصل را تشخیص دهند، آنها شاید در یک روز بسیار گرم چندین لباس زمستانه را برای پوشیدن انتخاب کنند، این افراد ممکن است دچار ضعف در استدلال شوند، به طوری که به یک باره مقدار زیادی پول را بدون هیچ علتی به فردی ببخشند.

اختلال در جداسازی و دسته بندی افکار: فرد مبتلا به آلزایمر ممکن است در انجام امور ذهنی دچار مشکل شود، ممکن است اعداد و موارد استفاده آن را فراموش کند، آنها قدرت کار با پول و برخی محاسبات و کار با حساب بانکی را از دست می دهند.

جابجا گذاشتن اشیاء: قرار دادن اشیاء در جاهای غیرمعمول نیز می تواند یکی از نشانه های این بیماری باشد، افراد مبتلا به این بیماری ممکن است ساعت را در یخچال یا لباس را در کابینت آشپزخانه قرار دهند.

تغییرات در خُلق و خو، رفتار و شخصیت: افراد مبتلا به آلزایمر دچار نوسانات سریع خُلقی می شوند، زمانی آرام و لحظه ای بعد بدون هیچ علتی خشمگین شده یا گریه می کنند، فرد مبتلا به آلزایمر ممکن است دچار تغییرات شخصی نیز شود، این فرد ممکن است به شدت گیج و سردرگم، بدبین، نگران و محتاط یا وابسته به فردی در خانواده شود.

از دست دادن انگیزه: برخی از افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است بسیار غیرفعال شوند، ساعت ها جلوی تلویزیون بنشینند، بیش از حد معمول بخوابند و از انجام کارها خودداری کنند.

راهکارهای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر

کارهایی که برای پیشگیری از بروز این بیماری و یا کند کردن روند بیماری توصیه می شود عبارتند از: تقویت حافظه، خواندن کتاب، معاشرت با دیگران، مسافرت، آموختن زبان جدید، حل کردن جدول و آموختن موسیقی؛ مواد غذایی مورد استفاده نیز نقش بسزایی در پیشگیری از ابتلا به آلزایمر دارند.

در این زمینه رژیم های غذایی دارای مقادیر امگا ۳ مانند غذاهای دریایی و گردو، سیب و بادام به دلیل خواص آنتی اکسیدانی، زردچوبه، روغن زیتون، اسید فولیک و لوبیای سویا، توصیه شده است.

راهکارهای درمان آلزایمر

درمان بیشتر بیماری ها شامل دو مرحله دارویی و غیردارویی است؛ درمان غیردارویی در این بیماری شامل کارهایی مانند نوشتن کارهای روزمره، ساده کردن کارها، تکرار مرتب کارها، برقراری نظم روزانه و کمک گرفتن از وسایل تقویت حافظه است.

درمان های دارویی

داروهایی را که در درمان بیماری آلزایمر به کار می روند می توان به دو گروه عمده تقسیم کرد:

_ داروهایی که در درمان علایم شناختی موثرند:

همان طور اشاره شد، افت حافظه و اختلال در تفکر، استدلال، قضاوت، ادراک، کاربرد صحیح زبان، توجه و تمرکز و نیز توانایی ارزیابی، برنامه ریزی، تصمیم گیری و اجرا، نشانه های اصلی و هسته ای بیماری آلزایمر را تشکیل می دهد. داروهایی که برای کنترل این دسته از نشانه ها به کار می روند به دو گروه تقسیم می شوند:

داروهای کولینرژیکی با تاثیر بر استیل کولین

_ استیل کولین (acetylcholine) یکی از واسطه های شیمیایی مغز است که در ثبت، نگهداری و یادآوری اطلاعات در مغز نقش کلیدی دارد؛ سلول های عصبی ترشح کننده این ماده در زمره نخستین سلول هایی است که از تغییرات آسیب شناختی بیمار‌ی آلزایمر متاثر شده و می میرند؛ به همین دلیل محققانی که در زمینه کشف داروهای موثر بر بیماری آلزایمر فعالیت می کنند، در سال های گذشته بخش مهمی از کار خود را بر ابداع داروهایی متمرکز کرده اند که سبب تقویت سلول های کولینرژیکی می شوند.

_ دسته دیگری از داروها با تاثیر بر گلوتامات (glutamate)، یکی دیگر از واسطه های شیمیایی مغز، اثر خود را اعمال می کند؛ مهار این واسطه ورود کلسیم را به درون سلول های عصبی کاهش داده و با جلوگیری از تحریک بیش از حد، آنها را از آسیب محافظت می کند.

داروهایی که بر درمان نشانه های روانی رفتاری موثر است

بسیاری از بیماران مبتلا به آلزایمر، به ویژه‌ در مرحله متوسط یا میانی آن، علاوه بر نشانه های اختلال شناختی، به نشانه های روانی و رفتاری از جمله افسردگی، اضطراب، بی خوابی، توهم، سوء ظن، بی قراری و پرخاشگری گرفتار می شوند؛ بروز این نشانه ها مراقبت از بیمار را دشوارتر می کند و بر اعضای خانواده که با تاثیر منفی بیماری بر شخصیت و عواطف بیمار مواجه می شوند، فشاری مضاعف وارد می کند، این نشانه ها ممکن است با مداخلاتی مانند اطمینان بخشی، تغییر محیط یا رفع دلایلی مانند تب و درد تسکین یابند، اما گاهی این گونه مداخلات مؤثر نیست و تجویز دارو ضرورت پیدا می کند./

دکتر «فاطمه بلاغی اینالو»، کارشناس دارویی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز

.

.

.