دفاع مقدس و صنعت نفت ؛ روایت حماسه بی پایان

دوران ٨ ساله دفاع مقدس یکی از حساس‌ترین دوره های حیات مردم ایران و تاریخ این سرزمین محسوب می شود.صنعت نفت به‌ عنوان اصلی‌ترین تأمین‌کننده انرژی و منابع ارزی کشور، نقشی بی‌ بدیل و به‌ یادماندنی در هشت سال دفاع مقدس ایفا و در تاریخ این مرزوبوم خوش درخشید.

اگرچه ابعاد و اوصاف این نقش‌آفرینی آنگونه که باید برای نسل حاضر تشریح نگردیده است، اما پژوهش‌گران حوزه جنگ تحمیلی بخوبی استحضار دارند استمرار تولید و جلوگیری از توقف صادرات نفت در شرایط حمله گسترده هوایی و بمباران مکرر تأسیسات، تا چه‌ حد نیازمند از خودگذشتگی کارکنان و اتخاذ تدابیر هوشمندانه مجموعه صنعت نفت بوده است.

این مردان دلیر ضمن حضور در خطوط مقدم جبهه ها در سنگر اقتصاد و تولید، یک لحظه درنگ نکردند و با این که تاسیسات نفتی، واحدهای بهره برداری، مخازن ذخیره سازی نفت و گاز، خطوط انتقال نفت و اسکله های صادراتی زیر آتش دشمن بعثی قرار داشت، با عزم و اراده ای پولادین در راستای حفظ ظرفیت تولید نفت و گاز و تامین نیازهای داخلی و صادرات نهایت همت خود را به کار بستند.

اگر بخواهیم به تاریخ جنگ تحمیلی رجوع کنیم، جنگ تحمیلی برای غالب ملت ایران زمین از ساعت ۱۴ و ۵ دقیقه روز سی و یکم شهریور ۵۹ آغاز گردید، اما کارکنان صنعت نفت از چندماه پیش از آن درگیر حوادث آغازین نبرد بودند که بمب گذاری در خطوط نفت جریانی به پالایشگاه آبادان، گلوله باران تاسیسات نفتی دهلران، چشمه خوش و نفت شهر بخشی از آن حوادث بودند.

کارکنان پرتلاش مجموعه حفاری در نخستین ساعات درگیری در منطقه ی آزادگان و جفیر تا آخرین نفس مقاومت کردند و در نهایت به اسارت دشمن درآمدند.اینگونه ایثارگری ها کمتر به تصویر کشیده شده و کمتر از آن یاد گردیده است.آنچه مردم ما از آتش سوزی مهیب روزهای نخستین جنگ تحمیلی از پالایشگاه آبادان، تاسیسات پخش فرآورده های نفتی و مناطق نفت خیز از طریق رسانه ها مشاهده می کنند، تنها گوشه ای از این وقایع است.

تلاش های کارکنان صنعت نفت در شرایطی به وقوع پیوست که دشمن کم کم به این نتیجه رسیده بود که بدون فتح سنگر نفت، تحت هیچ شرایطی به موفقیت نخواهد رسید و از این رو با تصمیم گیری و نگرش جدید دشمن، نفت هدف اصلی تمام تهاجمات آنان قرار گرفت.

در طول سالیان جنگ، مدیران و کارکنان صنعت نفت در مناطق نفت خیز با وجود بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ حمله هوایی و موشکی لحظه ای آرام ننشستند و با تلاش خود پالایشگاه ها ،تاسیسات و واحدهای نفتی در این مناطق را فعال نگه داشتند.

کارکنان صنعت نفت افزون بر انجام وظیفه مهم و حیاتی تولید، بخشی از توان خود را نیز صرف خدمت رسانی به نیروهای دفاعی می کردند.آنها افزون بر جنگیدن در کنار رزمندگان در جبهه های جنگ، وظیفه کمک در ایجاد مراکز ارتباطی و مخابراتی، کارگاه های تعمیراتی تجهیزات نظامی، یاری رساندن در حفر زمین و ایجاد سنگر، تعمیر باند فرودگاه های نظامی آسیب دیده، احداث بیمارستان های صحرایی و تجهیز آن ، تامین ژنراتور و موتور های برق، آب و ایجاد زیر ساخت های فنی و ارتباطی را عهده دار شدند.

جزیره خارگ از دومین روز آغاز جنگ تا روزهای پایانی آن همواره در مرکز حملات هوایی و موشکی دشمن قرار داشت. علت تمرکز حملات دشمن بر این جزیره متاثر از نقش خارگ به عنوان اصلی ترین پایانه صادراتی نفت کشور و نقش مهم آن در تامین منابع مورد نیاز جنگ بود.

طبق اسناد جزیره ۲۴ کیلومتر مربعی خارگ در طول ۲۸۸۸ روز جنگ تحمیلی، ۲۸۳۴ بار مورد حمله موشکی و هوایی عراق قرار گرفت که از این میزان ۵۵۹ مورد آن حمله موثر بر علیه تاسیسات این جزیره بود؛ البته کارشناسان وقت در آن زمان بیکار ننشستند بلکه برای مقابله با حملات سنگین دشمن، راهکارهایی تازه برای برون رفت از تهاجمات نیروهای متخاصم خلق کردند.

از جمله این راهکارها می توان به خلق پروژه ای به نام ” مجموعه طرح های محرم” ، شامل پروژه هایی مانند احداث دو خط لوله ۵۶ اینچ از گچساران به بندر طاهری که حدود ۱.۵ الی ۲ میلیون بشکه نفت در روز به گچساران انتقال داده و از آنجا با استفاده از دو خط لوله دیگر به بندر طاهری که در آن زمان خارج از برد هواپیما و موشک های عراقی قرار داشتند، منتقل می شد.پروژه دیگر استقرار SPM یا گوی‌های شناور در نزدیکی خارگ و گناوه به منظور تسهیل بارگیری نفت بود.

نوسازی و بازسازی تاسیسات نفتی در شرایط بحرانی جنگ، زیر بارش گلوله و بمب، قابل تصور نیست، اما مردان و جهادگران صنعت نفت این کار فوق العاده را انجام دادند.

شرایطی که صنعت نفت ایران در دوران دفاع مقدس تجربه کرده قابلیت و ارزش تدریس به عنوان «Case study» یا بررسی موردی در دانشگاه‌های بزرگ دنیا را دارد.

در طول ۸ سال جنگ تحمیلی نه تنها وزیر نفت، بلکه بسیاری از کارکنان صنعت نفت به درجه رفیع شهادت نائل شدند. این شهدا که حافظ سنگر اقتصادی کشور بودند، حتی یک روز هم اجازه ندادند صادرات نفت کشور قطع شود. آنها می دانستند که نفت شریان حیاتی مملکت است و باید تمام تلاش خود را برای حفظ آن انجام دهند.

صنعت نفت افتخار دارد که بیش از یک هزار شهید قهرمان،۹۷۱۰ جانباز و ۱١٨۵ آزاده به انقلاب اسلامی تقدیم کرده است.جا دارد در این ایام در مقابل شهدا، جانبازان صنعت‌نفت و در رأس آنان شهید تندگویان و همه ایثاراگران ایران سرافراز سر تعظیم فرود آوریم .

در حال حاضر نیز با وجود گذشت بیش از سه دهه از پایان جنگ تحمیلی، کشور ما و بویژه صنعت نفت ایران بار دیگر قدم در میدان آزمونی بزرگ نهاده که به تعبیر اکثر کارشناسان “جنگ تمام عیار اقتصادی” محسوب می شود.
در این صحنه آرایی و معرکه چندبعدی جدید، اگرچه آثار ظاهری تخریب و انهدام زیرساخت‌ها به شکل دوران جنگ به چشم نمی‌خورد، اما پیچیدگی توطئه‌ها و فراگیری تحریم‌ها شرایطی به مراتب دشوارتر از گذشته فراروی مدیران و متخصصان صنعت نفت قرار داده که نیروی انسانی توانمند و حماسه ساز این صنعت به مانند گذشته پرافتخار خود نقشی ماندگار ثبت خواهد نمود.

باور و ایمان داریم که مجموعه متعهد صنعت نفت و کارکنان جوان سختکوش و غیورش در این برهه حساس، ضمن بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌ ها، به نقش تاریخی خویش در زمینه تداوم تولید و تحقق اهداف اقتصادی کشور عمل نموده و در مصاف با تحریم های ظالمانه ضمن کمک به تحقق مبانی اقتصاد مقاومتی، خاطره نسل حماسه ساز هشت سال دفاع مقدس را زنده و حماسه های جاودانی در صفحات تاریخ پر افتخار این مرزبوم ثبت خواهند کرد.

سید مهدی موسوی