لزوم انتقال پژوهشگاه صنعت گاز و پتروشیمی به جنوب استـان با مرکزیت کنگان

ثلاث – همانگونه که عرف ایجاب نموده که به حکم شایسته طبیعت، پژوهشگاه خرما کشور به بم، پژوهشگاه انرژی خورشیدی کشور به یزد و پژوهشگاه میگو کشور به هرمزگان انتقال یافته، بسیار پسندیده است که این عرف مبارک برای صنایع بی نظیر گاز و پتروشیمی هم عملیاتی گردد و پژوهشگاه گاز و پتروشیمی کشور هم به مرکز منحصر به فرد خاورمیانه ای خود با مرکزیت شهر کنگان انتقال یابد. در سه دهه اخیر بویژه در دولت تدبیر و امید، میدان گازی پارس جنوبی به عنوان بزرگترین منبع گازی جهان، در جنوب استان بوشهر شامل چهار شهرستان با مرکزیت و محوریت شهر کنگان احداث و توسعه یافته است.

این صنایع عظیم شامل بیست و چهار فاز پالایشگاهی و دهها کارخانه بزرگ پتروشیمی و صد ها کارخانه صنایع پایین دستی بوده که به بهره برداری رسیده و یا در حال احداث است. این مگا صنعت عظیم، علیرغم ایجاد نعمات و برکات فراوانی برای کشور، عوارض و تنگناهایی نیز برای محیط پیرامون به همراه داشته و خواهد داشت. نخست این که باعث جابجایی جمعیت قابل توجهی از سراسر کشور به این منطقه گردیده که در فرهنگ ملی و بین اللمللی مهاجرت به حساب می آید با این تفاوت که این مهاجرت مطالعه، جانمایی، برنامه ریزی نشده و گاها برخی از شهرستان ها را دچار معضلات اجتماعی مثل عدم تناسب جنسیتی و صدها عوامل و عوارض ناشناخته اجتماعی نموده است. مطابق عرف موجود کشور و جهان برای این جابجایی باید تمهیدات اجتماعی قبل، حین و بعد از بهره برداری را در نظر گرفت. یکی از از این تمهیدات بسیار مهم مطالعه پیامدهای فرهنگی اجتماعی این پدیده منحصر به فرد بوده که تاکنون محقق نگردیده یا بصورت پراکنده و خاص منطقه ای محدود، مطالعاتی هدایت شده انجام و ممکن است در برخی موارد وارد فاز عملیاتی هم گردیده باشد. از طرفی این صنایع عظیم، در منطقه ای با فرهنگ و دانش سنتی دریا نوردی، کشاورزی و دامداری ایجاد شده وپرواضح است که این ناهم خوانی باید بومی سازی و همگون گردد. از فواید مهم این همگونی، می توان از تغییر ذائقه، حرفه و دانش فنی مردم این چهار شهرستان نامبرد که ضمن داشتن اثر مثبت در ماندگاری مردم بومی و متخصصین در این شهرستان ها، موجب توسعه صنایع پایین دستی و تامین نیاز های این صنایع عظیم با کمترین هزینه گردد. از آنجایی که این منطقه در کنار خلیج همیشه فارس قرار داشته و کشور هم با معضل کمبود آب دست و پنجه نرم می کند، می شود این مهاجرت را به فال نیک گرفته و مشکلات و معضلات مهاجرت به ساحل را با مطالعه دقیق حل و رفع رجوع نمود.

از طرفی دانشگاه های منطقه هم از ترجمه این صنعت دور مانده اند و پژوهش پشت سیم های حفاظتی این صنایع منتظر ایستاده است. مشکل مهم بعدی مسائل زیست محیطی این صنایع است که محدودیت ها را به جایی رسانیده که بیان گردیده، مردم بومی این منطقه یا باید بمیرند یا باید بروند. این در حالی است که منطق ایجاب می کند که چرخ زندگی مردم و صنعت با هم بچرخد.
پژوهشگاهها ضمن شناسایی منابع و منشا معضلات، برای انها راه کار پیدا نموده تا هم وارثان این منطقه در زادگاه خود زیسته و هم صنعت کشور توسعه یابد و نسل نخبه کشور که به لطف مزایای فردی وزارت نفت به این منطقه مهاجرت نموده اند، از انقراض رهایی یابند. همانطور که در جهان شاهدیم، پژوهشگاهها همپای دانشگاهها و گاهی جلوتر از آنها برای توسعه، بهبود و بومی سازی دانش صنایع در هر کشور نقش مهمی بازی نموده بطوریکه ضمن حل مشکلات پیرامونی موجب بهبود و رفع مشکلات صنایع هم شده اند. این پژوهشگاه ها به عنوان مترجمان علم صنعت ایجاد می شوند که حال و آینده صنعت و محیط پیرامون آنرا بطور دقیق بررسی و دانش آنها را نهادینه نمایند. تاکنون این عرف پسندیده کشوری وجود داشته که پژوهشگاههای هر صنعت به خواستگاه شان یعنی محل استقرار آن صنعت انتقال یافته است. برای مثال، هرمزگان خواستگاه میگوی کشور تشخیص داده شده و به حق پژوهشگاه میگو کشور به آن استان انتقال یافته است. یا اینکه استان یزد که یک استان کویری است، تابش و طول مدت و شدت آفتاب از دیگر نقاط کشور بیشتر است. لذا پژوهشگاه انرژی خورشیدی به یزد انتقال یافته است. در مثال دیگر می توان خرما را ذکر کرد که هرچند خرمای استان بوشهر هم شهره آفاق است ولی به دلیل معروفیت خرمای بم، پژوهشگاه خرمای کشور به استان کرمان رفته است.
با این اوصاف، مردم شریف و نجیب شهرستان های جنوبی استان بوشهر با مرکزیت کنگان تقاضا دارند که مطابق این عرف پسندیده موجود در کشور، پژوهشگاه صنعت گاز و پتروشیمی به شهرستان کنگان انتقال یابد تا در بومی سازی دانش این صنعت کمک شایان توجهی به دولت نموده و هم مردم این منطقه از مردن و یا رفتن نجات یابند.

هفته نامه ثلاث / دکتر یداله عبدالهی- پژوهشگر