متخصص بیماری های عفونی و گرمسیری:

واکسن آنفولانزا باعث تقویت سیستم ایمنی می شود نه تضعیف آن

اولین نکته این است که واکسن آنفولانزا باعث تقویت سیستم ایمنی می شود نه تضعیف آن، پس تجویز واکسن برای همه افراد واجد شرایط مفید می باشد. آنفلونزا و سرماخوردگی، هردو توسط ویروس ها ایجاد می گردد. ویروسها موجودات بسیار ریزی هستند که با میکروسکوپ های ساده دیده نمی شوند و این موجودات برای تکثیر و زاد و ولد، نیاز به بدن ‌موجودات زنده دارند. ویروسها در محیط خارج از بدن موجودات زنده، مدت زیادی زنده نمی مانند. در یک جمله ساده، آنفلونزا، فرم به مراتب شدیدتر سرماخوردگی است که می تواند باعث عفونت قسمت های دیگر بدن مثل ریه گردد و حتی باعث مرگ بیمار شود، ولی سرماخوردگی بدون درمان هم در اکثر مواقع خوب می شود و معمولا عارضه خطرناکی بجا نمی گذارد. در سرماخوردگی ممکن است تب نباشد یا یک تب خفیف باشد ولی انفلونزا، تب، به چهل درجه هم می رسد. اما مهمترین نکته تمایز دهنده این دو از هم و به نفع تشخیص آنفلونزا، ضعف، بی حالی شدید، بدن درد و استخوان درد شدیدی هست که یک دفعه بیمار را گرفتار می کند، آنچنان که ممکن است بیمار از شدت بدن درد مجبور به استفاده از مسکن گردد و ضعف بیمار انقدر شدید باشد که حتی توان بلند شدن هم نداشته باشد و بیمار امکان انجام کارهای روتین روزمره را هم ندارد ولی در سرماخوردگی بیمار یک ضعف و بی حالی قابل تحمل دارد.

در هر دو بیماری گلودرد و آب ریزش بینی دیده می شود. بروز عطسه بیشتر به نفع سرماخوردگی می باشد. ولی سردرد و سرفه در آنفلونزا به مراتب  شدیدتر خواهد بود. اما توجه شود که در آنفلونزا خطر پنومونی (ذات الریه), عفونت قلب( میوکاردیت)، یا عفونت مغز (انسفالیت) وجود دارد که اگر دیر تشخیص داده شود ممکن است باعث فوت بیمار گردد.

افراد مستعد  به ابتلای  نوع شدید عبارتند از:  افراد با نقص ایمنی، افراد با سابقه پیوند، بیماران با مشکلات تنفسی مثل آسم، بیماران با مشکلات بیماریهای خون، بیماران دریافت کننده کورتون و داروهای تضعیف کننده ایمنی، افراد مسن بالای (۶۵ سال)، کودکان، افراد بسیارچاق، زنان حامله، بیماران دیابتی، بیماران مغزی( مثلا ام اس، به دلیل استفاده از داروهای ضعیف کننده سیستم  ایمنی)، بسیار مستعد ابتلا به فرم شدید و کشنده آنفلونزا می باشند . در صورت بروز  بیماری در این افراد حتما باید  سریعتر مورد بررسی، بستری و درمان قرار بگیرند.

آنتی بیوتیک های معمولی موجود در داروخانه ها،  هیچ اثری روی آنفلونزا ندارند

  استفاده از این آنتی بیوتیک های روتین،   نه تنها باعث تضعف سیستم ایمنی در برابر میکروبها( بعلت مقاومت میکروبی به این داروها ) شده، بلکه باعث طولانی تر شدن بیماری و حتی عوارض کلیوی، کبدی، گوارشی و پوستی شدید در فرد مصرف کننده می گردد. بنابراین تقاضا داریم از خوردن آنتی بیوتیک سر خود، بدون تجویز پزشک، پرهیز کنید و به هیج وجه در سرماخوردگی، آنتی بیوتیک مصرف نفرمایید و لطفا پزشک را مجبور به تجویز چرک خشک کن نفرمایید، مگر  در صورت اثبات عفونت میکروبی  آن هم با تشخیص پزشک.  این آنتی بیوتیک های روتین، در صورتی که عفونت شما ویروسی باشد، هیچ فایده ای ندارند، فقط میکروبهای مفید بدنتان را از بین می برند، یعنی شما در حال خوردن سم هستید و این سم باعث از بین بردن میکروبهای مفید بدنتان(در  دستگاه گوارش و تنفس)  می گردد، درنتیجه سیستم ایمنی بدنتان ضعیف تر می شود.  بهترین راه، پیشگیری از آنفلونزا است. شستن دست ها و عدم رو بوسی، عدم حضور در مکانهای شلوغ و در صورت بروز بیماری استراحت در منزل تا بهبودی کامل و استفاده از ماسک و رعایت بهداشت، راه های جلوگیری از ابتلا به آنفلونزا می باشد. واکسیناسیون سالیانه به تمام افراد جامعه بخصوص افراد مستعد ذکر شده، پیشنهاد می گردد. در نهایت در صورت بروز  علایم، مراجعه سریعتر به پزشک و  در صورت تشخیص  وصلاحدید پزشک، شروع داروی ضد ویروسی مخصوص آنفلونزا، توصیه می گردد. تجویز کورتون(پردنیزولون یا دگزامتازون) در آنفلونزا شانس مرگ و میر بیماران آنفلونزایی را  شدیدا افزایش می دهد. تشخیص آنفلونزا با گرفتن شرح حال کامل، معاینه بالینی  و آزمایش های تخصصی ضد آنفلونزا مسجل می گردد.

درمان- مهم ترین نکته، استراحت در منزل، مصرف زیاد مایعات و آب میوه تازه، سوپ و در صورت تب بالا،  مصرف مسکن و در افراد پر خطر و مستعد ابتلا به فرم شدید، داروهای ویژه ضد انفلونزا و در صورت لزوم بستری در بیمارستان می باشد.

تجویز واکسن به چه کسانی پیشنهاد می شود؟ ۱٫ همه افرادی که که در خطر عوارض شدید و کشنده ویروس هستند، مثل افراد مسن، زنان حامله، افراد بسیارچاق، بیماران با ضعف ایمنی مثلا افرادی که شیمی درمانی می شوند، بیماران با مشکلات تنفسی( مثل آسم)، بیماران مبتلا به دیابت،  بیماران مغزی مثل ام اس،  نارسایی قلبی, بیماریهای خونی مثل سیکل سل. بیماران کلیوی و روماتولوژیک. ۲٫ به همه کودکان بالای ۶ ماه تا ۱۸ سال [  که به هر دلیل باید آسپیرین میل کنند بخاطر خطر سندرم رای ( Raye ) . توجه شود در صورت بروز و یا شک به  انفلونزا نباید از آسپرین استفاده نمود چرا که خطر بروز سندرم کشنده رای ( Raye) وجود دارد.] ۳٫ به همه پرسنل شاغل درمانی، پزشک، دندانپزشک، داروساز، پرستاران و ماماها و افرادی که در نرسری ها و مراکز پرستاری از سالمندان شاغلند. ۴٫ تمام کودکان شش ماهه تا سه سالگی، به دلیل پایین تر بودن سیستم ایمنی. ۵٫ تمام کودکان و بزرگسالان با ضعف ایمنی و بیماریهای مستعد کننده. ۶٫ تمام افراد با سن بالای ۵۰ سال. ۷٫ تمام زنان حامله یا کسانی که به زودی قصد حاملگی دارند، آنفلونزا در حاملگی بسیار خطرناک می باشد. ۸٫ بیماران مبتلا به ایدز.

چه کسانی نباید واکسن بزنند؟

۱٫کودکان زیر ۶ ماه. ۲٫ بیماران با سابقه انافیلاکسی به واکسن ، ولی افراد با سابقه حساسیت  خفیف به تخم مرغ در صورت مشورت با پزشک، منعی برای تزریق در مراکز درمانی ندارند. ۳٫ افراد با سابقه گیلن باره. ۴٫ افرادی که با پزشکشان ‌مشورت نکرده اند و بدون اجازه تمایل به تزریق دارند.

باور اشتباهی هست که واکسن آنفولانزا، سیستم ایمنی را ضعیف می کند

توجه داشته باشید، واکسن نه تنها باعث تضعیف سیستم ایمنی نمی شود، بلکه باعث افزایش آن هم می شود.  واکسن، هر سال باید تکرار شود و بهترین زمان تجویز، شهریور و مهر ماه می باشد و فرد بعد از دو هفته نسبت به ویروس ایمنی پیدا می کند. پیک شروع آنفلونزا در زمستان و پاییز بخصوص در دی و بهمن هر سال می باشد. زدن واکسن حتما  به ‌معنای نگرفتن انفلونزا نیست ولی می تواند در صورت ابتلا، شدت انفلونزا و مرگ و میر انفلونزا بخصوص در افراد پر خطر مثل خانمهای حامله را بسیار کم نماید. در یک کلام، تجویز واکسن به تمام افراد پر خطر پیشنهاد می گردد.

رعایت زنجیره سرد واکسن بسیار اهمیت دارد و واکسن بلافاصله بعد از خروج از یخچال باید تزریق گردد چرا که دمای خارج از یخچال باعث غیر فعال شدن و فاسد شدن واکسن می گردد. مهمترین عارضه واکسن، درد و قرمزی در ناحیه تزریق می باشد. گاهی بعد از تجویز واکسن فرد برای حداکثر دو روز دچار علایم بسیار خفیف مثل تب، سردرد، گلودرد و بدن درد می شود که با مصرف استامینوفن این علایم زودگذر رفع می شود.  تاکید می شود حتما با پزشکتان قبل از تجویز واکسن مشورت ‌نمایید و بدون مشورت هیچ دارو یا واکسنی تزریق ننمایید مگر با مشورت و کسب اجازه از همکاران پزشک. با توجه به تنوع واکسن انفلونزا حتما در کودکان زیر سه سال با پزشک یا داروساز در مورد انتخاب نوع واکسن مشورت نمایید چرا که بعضی از انواع واکسن را در زیر سه سالگی نباید تجویز نمود. لازم به ذکر است که واکسن انفلونزا مثل هر واکسن یا دارویی، عوارضی هم می تواند داشته باشد ولی با توجه به خطرات ابتلا( به آنفلونزا) در افراد پرخطر، تجویز واکسن در گروههای پر خطر، مفید می باشد.

یادداشت: دکتر مهدی یوسفی پور، متخصص بیماری های عفونی و گرمسیری