از گذشته تا کنون؛

دَیّـر و توسعـه

اختصاصی ثلاث – اکبر اندایشگر : توسعه یک مقوله بسیار مهم در جوامع بشری محسوب می شود. هر کشور و منطقه با توجه به پروسه­ ی توسعه یافتگی مورد ارزیابی قرار می­گیرد. بعد از جنگ جهانی دوم و پیدایش سازمان ملل و مجموعه­ های وابسته به آن، شاخص های توسعه یافتگی در زمینه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، زیست محیطی و نیروی انسانی کشورها را ارزیابی کرده و توسعه یافتگی آن مورد توجه و سنجش قرار می گیرد.

در هر کشوری نیز با توجه به برنامه ­های کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت هر استان، شهرستان و شهر و حتی روستاها، می­توان  توسعه یافتگی آن­ها را با مقایسه­ ی حال و گذشته آن­ها و برنامه های آینده، مشخص کرد.

با توجه به مطالب فوق بنا دارم در نوشتار زیر وضعیت توسعه یافتگی شهرستان دیّر و مقایسه آن با سه شهرستان همجوار کنگان، جم و دشتی مطالبی هر چند کوتاه عنوان نمایم. و از خوانندگان این مطلب استدعا دارم بدون هیچ ملاحظاتی، نسبت به شهرستان خود احساس مسؤولیت کرده و حداقل خواسته­های اساسی خود را به سمع و نظر مسؤولین محترم برسانیم، زیرا اعتقاد دارم دیّر نسبت به دیگر همسایگانش  توسعه یافتگی بسیار کمتری دارد و حتی در پاره­ای از زمان­ها نیز مورد بی مهری قرار گرفته است .

ا– توسعه دیر در گذشته

– بخش و شهرستان

در سال ۱۳۳۴ هـ.ش با توجه به تقسیمات کشوری بخش دیّر و کاکی تشکیل گردید و تا سال ۱۳۵۸ یکی از بخش های تابعه­ی استان به شمار می رفت و شامل دهستان­های ریز، کاکی و بردخون بود. بعد از تبدیل بخش هایی از استان به شهرستان، مردم دیّر نیز از دولت مُصرّانه درخواست تبدیل شدن به شهرستان را داشتند که با اعزام نمایندگان خود به مرکز استان و پایتخت، شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران در جلسه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۵۹ بنا به پیشنهاد وزارت کشور و به استناد تبصره ۲۵ ماده ۲ قانون تقسیمات کشوری تصویب کرد که شهرستان دیر به مرکزیت بندر دیر تاسیس شود. در حال حاضر این شهرستان از سه بخش مرکزی، آبدان و بردخون تشکیل شده و شامل پنج شهر دیر، آبدان، بردخون، بردستان و دوراهک می باشد .

– آموزش و پرورش

اولین مدرسه دیّر در سال ۱۳۰۴ هـ.ش با تقاضای اهالی در یکی از خانه های گلی بندر دیّر به مدیریت عبدالکریم سعادت و آموزگاری سید کوچک قاهری و مرحوم جواد سعادت با نام دبستان شماره هفت دولتی آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۲۷ اولین مدرسه دولتی در بردخون به نام دبستان فولادی تاسیس شد.

در سال ۱۳۴۲ نمایندگی آموزش .و پرورش بخش دیّر و کاکی گشایش یافت و در سال ۱۳۵۰ به نمایندگی بخش دیّر تغییر نام یافت. در سال ۱۳۵۸ به اداره­ی آموزش و پرورش مبدل گردید و در سال ۱۳۷۷ اداره­ ی آموزش و پرورش بردخون تأسیس شده است .

– شهرداری بندر دیّر

در سال ۱۳۴۶ شهرداری دیّر آغاز به کار کرد و اولین شهردار آن مرحوم میرزا علی دیّری بوده است و تاکنون ۲۰شهردار، سکان شهرداری دیّر را برعهده داشته اند .

– اداره پست

سابقه ی تاسیس پست در دیّر به سال ۱۳۱۶ برمی­گردد. در سال ۱۳۲۷ تلگراف مورس راه اندازی شد و در سال ۱۳۶۱ دفتر پست به اداره پست ارتقاء یافت. لازم است از خدمات مرحوم حسین گشتی که سالیان طولانی در این اداره خدمت کرده و از مرحوم حاج علی (جهانگیر) عاشوری پدر شهید عاشوری که سالیان متوالی مسؤولیت رساندن نامه ها از دیّر به بوشهر را بر عهده داشته است، یادی شود.

– اداره گمرک

تاریخ شروع به کار گمرک در بندر دیّر به سال ۱۳۱۲ هـ.ش بر می گردد که تعداد سه الی چهار جهاز (لنج) باری مسؤولیت انتقال کالا از بندر به کشورهای حوزه خلیج فارس و بالعکس را برعهده داشتند.

– شیلات و صیادی

طول نوار ساحلی شهرستان دیّر بالغ بر۹۵ کیلومتر می باشد و در سال ۱۳۴۶ شیلات در بندر دیّر تأسیس شد. اولین تأسیسات شیلاتی دیّر، تأسیسات ۴۰تنی بوده که در سال ۱۳۵۴ ساخت آن آغازو در سال ۱۳۵۶ تحویل شیلات گردید.

– تربیت بدنی

در سال ۱۳۵۳ اداره ی تربیت بدنی در دیّر راه اندازی شد که مکان اولیه ی آن خانه استیجاری بود. در سال ۱۳۵۵ با تلاش اهالی و همت بی نظیر مرحوم میرزا علی دیّری استادیوم ورزشی دیّر احداث و در سال ۱۳۵۸ افتتاح گردید.

– بهداشت و درمان

اولین مرکز بهداشتی و درمانی بندر دیّر در سال ۱۳۴۸ هـ.ش تاسیس و راه اندازی شده است، ولی نباید این نکته فراموش شود که در دهه ۳۰ نیز اکیپ های بهداشتی و درمانیِ کشتی هایی که در بندر پهلو می گرفتند، به مردم خدمات درمانی ارایه کرده و اکثراً با احداث کمپ های درمانی و پایگاه های بهداشتی به روستاها و مناطق مجاور نیز خدمات رسانی ویژه انجام می­دادند .

– صدا و سیما

در سال ۱۳۵۴ پروژه­ی بالن ماهواره ای زیر نظر مشاورین آمریکایی در شمال شهر دیّر در زمینی به مساحت ده هکتار شروع به کار کرد ولی ادامه اجرای آن بعد از انقلاب ملغی شد .

هر چند سرمایه گذاری عظیمی صورت گرفته بود ولی استفاده ی مناسب نشد و وسایل مربوطه نیز به نقاط دیگر منتقل گردید.

– آب

در گذشته مردم شهر دیّر و روستاهای آن جهت شرب و پخت و پز از آب چاه ها استفاده می کردند و با مشک و کوزه، آب را به منزل می رساندند تا اینکه در سال ۱۳۳۵  جمعیت شیر و خورشید اقدام به حفر چهار حلقه چاه در دور باغ نمودند و از سال ۱۳۴۹ آب شهر دیّر و بردستان از چاه های لمبدان تامین شد.

۲- توانمندی های دیّر

هر منطقه و شهرستانی جهت توسعه پایدار نیازمند توان بالقوه و بالفعل می باشد و شهرستان دیّر از این موهبت الهی مستثنی نیست بلکه با توجه به وضعیت خوب آن، اگرچه در درجه بالاتری از شهرستان های هم جوار نیست، اما موقعیت هایی دارد که باید پذیرفت یا دیگران آن را ندارند و یا کمتر از حد و ظرفیت معمول از آن برخوردار هستند.

الف- نیروی انسانی

– خالو حسین بردخونی بزرگ فرماندهی قیام مردم جنوب علیه استعمار انگلیس سندی گویا برای این دیار می باشد و از حضور ده ها رزمنده از روستاهای بردخون، دیر، کالو، سهول، ملاسالمی، بردستان در جنگ نابرابر انگلیس متاسفانه کمتر نام برده می شود و در تاریخ مبارزه با استعمار مکتوم مانده است .

– حضرت آیت الله سیدهاشم حسینی بوشهری از این دیار پربرکت بوده و افتخاری است که علاوه بر ما دیّری ها، سایر هم استانی ها و روحانیت کشور به وجود ذی جود ایشان افتخار می کنند.

– دیّر بعد از بوشهر اولین شهری است که نماز جمعه در سال ۱۳۵۸ در آن اقامه شد و در حال حاضر پنج نفر از ائمه جمعه مراکز شهرستان های استان از روحانیون معظّم این شهرستان و چند نفر دیگر نیز امام جمعه شهرستان ها و مناطق دیگر کشور می باشند .

– دکتر علی ناظمیان فرد استاد برجسته­ی دانشگاه فردوسی مشهد و پژوهشگر و محقق تاریخ اسلام در بین دانشگاهیان مطرح و به عنوان بوشهری و دیّری اشتهار دارند.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید غلامرضا حسینی در شهر مقدس قم به عنوان پزوهشگر و محقق و استاد برجسته­ی حوزه و دانشگاه قد علم نموده و افتخاری است که به چندین کشور مختلف به عنوان محقق و پژوهشگر مسافرت و در کنفرانس های علمی شرکت کرده اند.

دکتر حسن دانایی فرد از محققان و پژوهشگرانی است که در سطح کشور معروف و مورد توجه محققین و صاحب نظران می باشد.

دکتر ابراهیم عباسی به عنوان استاد برتر دانشگاه های شیراز و تهران در حوزه علوم سیاسی مطرح و شناخته شده است .

دکتر مصطفی مهر آیین به عنوان پژوهشگر برتر حوزه علوم اجتماعی و حجت الاسلام والمسلمین دکتر عباس فضلی در استان هرمزگان به عنوان استادی برجسته ظهور کرده و مورد توجه همه ی علماء آن دیار می باشد.

علاوه بر این ده ها دکترای غیر پزشکی نیز در سطح کشور و منطقه بر کرسی تدریس دانشگاه تکیه زده و افتخار می آفرینند.

– امروز بزرگانی چون دکتر عبداللطیف امینی، دکتر محمد خالدی، دکتر قدیمی فرد و دکتر بردستانی در سطح استان از افتخارات این دیار هستند و علاوه برآن، عزیزانی چون دکتر میرزایی، دکتر میدری، دکتر بحرانی و دکترآبدونی، هر کدام منشأ خیرو برکت برای زادگاه خود می باشند. سرکار خانم دکتر صفیه سجادیان و فیزیوتراپ محترمه سرکار خانم نسیبه سجادیان فرزندان جاوید الاثر سید محمد پوزش نیز حضورشان در استان مایه­ی افتخار است. در کنار این عزیزان امروز ده ها نفر دانشجو در رشته های پزشک عمومی و دندان پزشکی مشغول تحصیل هستند و بیش از یکصد نفر از فرزندان دیر در رشته های مامایی، پرستاری، بی هوشی، داروسازی، علوم آزمایشگاهی، فیزیوتراپی و بهداشت محیط یا فارغ التحصیل شده یا مشغول به تحصیل می باشند.

– در زمینه های شعر و شاعری از سال های دور این دیار در آسمان ادبیات کشور و استان حرف برای گفتن داشته است . مدام دیری (سیدعبدالقاهر قاهری)، مفتون بردخونی (سیدبهمنیار حسینی) ومرحوم میرزا عباس دیّری هر کدامشان چون ستاره درخشیده اند و امروزه بزرگانی چون دکتر مجید عابدی، دکتر مختار عباسی، دکتر حیدر منصوری، مرحوم خلیل عمرانی، علی هوشمند، سید مرتضی کراماتی، قاسم درویشی، حسن سهولی، حسین(شهراد) میدری، شریعت رسولی و … هرکدامشان بر مرکب شعر سوار شده و در هر محفل و مجلسی چه زیبا نورافشانی کرده اند. علاوه براین بزرگان، امروز ده ها شاعر جوان و نوجوان نیز برای آتیه­ی فضای شعر و شاعری آماده می شوند و در استان و کشور، شهرستان دیّر را به عنوان منطقه شاعر خیز می شناسند .

– بیش از صدها فارغ التحصیل دانشگاهی در رشته هایی داریم که هر کدامشان منشأ خیرو برکت می باشند. در پارس جنوبی و وزارت نفت حضرت حجت الاسلام حاجیانی، مهندس حسین بردستانی و یوسف امینی در مدیریت های بالادستی نقش بسزایی دارا بوده و دیگر فرزندان این دیار نیز خود در جای جای قطب بزرگ صنعتی کشور نقش آفرینی می کنند.

– بعد از تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اولین مسؤولیت ستاد سپاه استان آقای خسرو امینی برعهده داشت و بعد از آن موسی محسنی و تعدادی دیگر از برادران پاسدار، مسؤولیت فرماندهی سپاه در شهرستان های استان را برعهده داشته اند .

– در دوران هشت سال دفاع مقدس، نقش برجسته برادران جهاد سازندگی که به عنوان سنگرسازان بی سنگرمعروف شدند برکسی پوشیده نیست، اما نمی شود نقش واقعی و برجسته مهندس حسن محمددوست در بین جهادگران را نادیده گرفت.

– بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تعداد زیادی از فرزندان این دیار در پست های معاون استاندار، معاون مدیر کل، مدیر کل، فرماندار و بخش دار نقش آفرینی کرده و منشاء خیر بوده و می باشند.

– در دوران جنگ تحمیلی، حضور روحانیون در جبهه های نبرد حق علیه باطل بسیار برجسته و چشمگیر بوده است و در این میان استان بوشهر ۳۵ نفر شهید روحانی تقدیم نموده که سه نفر از آن ها به نام شهید یدالله امینی، شهید مهدی اندرواژ و شهید قاسم کاظمی از این دیار می باشند.

– شهرستان دیّر در دوران انقلاب اسلامی، در پیدایش و پیش برد انقلاب نقش به سزایی داشته است. مردم، خوب به ندای امام راحل پاسخ دادند. حضور روحانیون و انقلابیون در شهرستان دیر خود گویای این واقعیت است که از صفحات تاریخ انقلاب اسلامی محو نمی شود. حادثه ی سوم محرم مصادف با ۱۳/۰۹/۵۷ و شهادت دو تن از عزیزان و مجروح شدن تعدادی از دوستان و همچنین ۲۷ رمضان مصادف با ۱۰/۰۶/۵۷ که مردم دیر، بردستان، دوراهک، آبدان و روستاهای اطراف برای آزادی مرحوم مغیثه (روحانی اعزامی از قم) شبانه ۲۴ کیلومتر راه پیمایی کرده و خواستار آزادی ایشان شدند .در تاریخ انتقلاب اسلامی مانا شده است.

– تبعید شدن مرحوم شهید مدنی به شهرستان کنگان و استقبال بی نظیر مردم دیر در تاریخ ماندگار است خصوصا روز ۰۹/۰۵/۵۷ شهید مدنی برای به ظاهر خداحافظی اما در واقع تحریک مردم دیّر جهت انجام یک راه پیمایی گسترده به دیّر مشرف شدند، هرچند که اجازه سخنرانی نداشتند اما مشایعت مردم  از درب مدرسه علمیه تا فرودگاه وصف ناپذیر است .

– یادمان نمی رود که در گرما گرم انقلاب این شهرستان دو شهید تقدیم کرده است و باید اذعان کرد، اولین شهید زن در جنوب متعلق به این دیار می باشد و شعار زیبای مردم که از مرکز استان و شهرستان های همجوار جهت حضور در گردهمایی بزرگ انقلابیون به رهبری و مدیریت مرحوم آیت الله طاهری خرم آبادی در دیرجمع شده بودند با فریاد بلند شعار می دادند؛

از دیر و بوشهر و برازجان را            کشتند جوانان را

آقا مرحوم عاشوری                        مرگ تو مبارک باد.

– تاکنون بیش از پنجاه نفر از فرزندان این دیار قلم به دست شده و بیش از دویست عنوان کتاب تالیف و ترجمه نموده اند که جای بسی خوش حالی و نشانه ی بالندگی و جوش و خروش این دیار است .

– مسأله مجلس شورای اسلامی و حضور گسترده­ی تحصیل کرده های این شهرستان به عنوان کاندیدا بر هیچ کس پوشیده نیست. در دوره اول مرحوم میرزا احمد دیّری و تا دوره ی دهم بیش از سی نفر کاندیدا شده بودند و در دوره پنجم و ششم جناب حجت الاسلام والمسلمین حاجیانی از شهرستان، نماینده بوده و در دوره نهم نیز حضرت حجت الاسلام والمسلمین دکتر موسی احمدی خود دیّری زاده می باشند.

– در هشت سال جنگ تحمیلی، کمک های مردمی شهرستان دیّر زبانزد خاص و عام بوده و فرزندان این دیار در جبهه ها نقش آفرین بوده اند. فرماندهان شهیدی چون خالدی و بردستانی بر تارک دوران دفاع مقدس می درخشند. حضور گسترده ی مردم این دیار در جنگ گویای واقعیت هایی است که باید در آینده با افتخار از آن ها سخن گفت .

ب – منابع طبیعی و معدنی

– خور بردستان به طول حداقل ۳۰کیلومتر بزرگترین خور در استان می باشد که متأسفانه هیچ کار تحقیقاتی روی آن صورت نگرفته و بلا استفاده باقی مانده است .

– نودوپنج کیلومترنوار ساحلی که معادل یک ششم طول نوار ساحلی استان می باشد .

– جزایر ام الکرام (گرم)، جبرین (تهمادو)، نخیلو (شیخ کرامه)، ام سیله (خان) و جنگل حرّا کنار ساحل نزدیک به این جزایر، متأسفانه آنطور که شایسته گردشگری می­باشد، از آن استفاده نشده است.

– وجود زمین­های حاصلخیز بخش بردخون، آبدون، دوراهک، لمبدان و بردستان متأسفانه فقط به کشت یک نوع محصول توجه شده و استفاده دیگری از آن نمی­شود.

– کوه نمک (جاشک) – هرچند که شهرستان دشتی هم مدعی مالکیت آن است – ولی می­تواند منبع مهم تولید نمک و جذب گردشگر در طول ماههای آبان تا فروردین هر سال باشد.

– آب گرم روستای گنوی که تاکنون به عنوان یک منبع گردشگری مورد توجه قرار نگرفته و حتی در استان ناشناخته می­باشد.

– وجود دهها معدن سنگ آهن ، سیمان و …

– وجود مخازن عظیم نفت و گاز در بخشی از کوههای غربی از کنار شهر بنک تا نزدیکی گنوی و سورو و منطقه پارس شمالی که بخش اعظم آن در این شهرستان قرار گرفته است.

دیر و گردشگری

در دنیای مدرنیته و صنعتی امروز، صنعت گردشگری یکی از منابع مهم درآمدزایی در یک کشور محسوب می­شود و کشور ایران یکی از ۱۰ کشور دارای جاذبه های گردشگری جهان میباشد.

استان بوشهر با دارا بودن جاذبه های گردشگری متنوع می­تواند یکی از قطب­های جذب گردشگر در کشور باشد. در بین شهرستانهای این استان ، شهرستان دیّر نیز از مهمترین مناطق گردشگری استان محسوب شده که متأسفانه به دلایل نامعلوم ناشناخته مانده است.

مناطق زیارتی

مدفون بودن سه امامزاده عظیم­الشأن در این شهرستان گویای واقعیت­هایی است که باید مورد مطالعه  و پژوهش قرار گیرد.

– امیر سید جمال الدین بن ابراهیم ابن حسین ابن محمد ابن علی الهادی با سه واسطه به امام معصوم(ع) منتسب بوده که سادات بردستان، فال ، لامرد و … از نوادگان منتسب به ایشان بوده که در شهر بردستان مدفون می­باشد

– شاهزاده ابوالقاسم مدفون در روستای بی بی خاتون و از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) می باشد.

– امامزاده شاه فرج ا… ( امیردیوان) از نوادگان امام زین العابدین (ع) بوده و جد سادات منطقه دشتی، بردخون و کاکی می­باشد.

مناطق تاریخی

– مسجد جامع بردستان: این بنای تاریخی متعلق به قرون اولیه اسلامی بوده و به قولی به دستور عمرابن عبدالعزیز از خلفای اموی ساخته شده است و در ادوار مختلف مرمت و بازسازی شده است و باید پذیرفت یکی از مناطق تاریخی و مذهبی است که می­تواند مورد توجه قرار بگیرد.

– قلعه ی بردستان: این قلعه درسال ۱۲۷۲ه.ق. به دستورحیدرخان بردستانی احداث گردیده است. هرچند که احمد اقتداری نویسنده توانای کتاب آثارهای باستانی کرانه ی خلیج فارس معتقداست در دوره زندیه ساخته شده است که متأسفانه درسال های اولیه بنا به دلایل نامشخص بخش عظیمی از آن تخریب گردید.

–آثارسنگی اطراف شاهزاده ابوالقاسم و وجود شهری عظیم دراطراف آن بنام بطانه(بتانه) که باید آثارآن را مرتبط به دوره ی ساسانی  و قبل ازآن واوایل دوره ای اسلامی جست وجو ومطالعه کرد.

– بردوی بردستان: این محوطه باستانی درجنوب شهربردستان قرار گرفته است وقدمت آن چون بتانه مربوط به دوره ی ساسانی میباشد

– درشهرستان دیرچاه هایی وجود داردکه  قدمت آن  به دوره ی ساسانی وقبل از آن برمی­گردد. چاه های دوتا و برزوی بردستان که به قول دکتر نبی پور از آثار باقیمانده دوره هخامنشی در استان می باشد. چاه رمیله در روستای خرگونه ، چاههای سنگی در روستای جبرانی و چاه الی در روستای الی مربوط به دوره ی ساسانی و اسلامی می باشد و تاکنون پابرجا مانده اند.

– نجیرم: بندری گمشده در کناره ی خلیج فارس و همزاد با سیراف می باشد. اهمیت آن در منظر و نگاه سیاحان و گردشگران قرون اولیه اسلامی مشهود است. بنا به گفته ها و نوشته های مورخین و سیاحان باید آن را در محدوده ی دیّر، بردستان و بطانه جستجو کرد که متأسفانه در این زمینه فقط در حد گمانه زنی مورد توجه قرار گرفته است.

اشیاء تاریخی

– اشیاء مکتوب، امروز در شهرستان دیّر دست نوشته ها و کتب خطی وجود دارد که قدمت آنها به بیش از ۲۵۰ سال می­رسد. تعدادی از آنها توسط یکی از دوستان جمع آوری شده و تعدادی دیگر نیز در سطح شهرستان پراکنده می باشد.

– اشیاء سنگی، وجود بردوی بردستان، شهر بطانه، گورستان زردشتیان و … ، قطعات و ابزار سنگی و سفالی و مسکوکاتی که در آن مناطق پیدا شده، خود گویای قدمت چندهزار ساله ی این دیار می باشد. اینجانب در مقاله ی نجیرم واقعی کجاست قسمت هایی از آنها را به تصویر کشیده ام و در حال حاضر نزد یکی از معتمدین محل نگهداری می­شود. تعدادی از اساتید برجسته ی دانشگاهها از آنها بازدید کرده و اهمیت آنها را گوشزد کرده اند. لیکن متأسفانه جایی بعنوان موزه برای حفظ و نگهداری آنها وجود ندارد.

دیر و شهرستان های هم جوار

قصد این را ندارم که خدای ناکرده مشکلات را بزرگ کرده و به گردن مسؤولین دوره های مختلف شهرستان بیاندازم، بلکه یک مقایسه ی صوری است و شاید خطا پذیر هم باشد .

– وضعیت بیمارستان

اگر تاریخچه ی بیمارستان ها و احداث آن ها در ادوار گذشته مورد توجه قرار گیرد، الآن بیمارستان شهرستان های جم، دشتی و کنگان کجاست و بیمارستان شهرستان دیر کجا ؟! ساختمان اول تبدیل به آثار باستانی شده و باید میراث فرهنگی مانند مسجد و قلعه ی برستان شماره ثبت ملی آن را مشخص کند و بیمارستان دوم نیز قرار بود بهمن سال ۹۴ تحویل داده شود که داده نشد. گفتند شهریور۹۵،  ولی با وضعیت موجود محقق نمی شود و بهمن ۹۵ هم خدا می داند .

– وضعیت راه های شهرستان

اگر از کوه های جاشک تا دوراهی دیر (لمبدان) وضعیت باند قدیمی جاده با سایر جاده های استان مقایسه شود؛ عرض آن فاقد شانه بوده و حتی تاکنون بخشی از آن که بخاطر سیل از آبدان تانزدیکی روستای تنگ خوش تخریب شده است نسبت به تعمیر آن اقدامی صورت نگرفته است.

جاده میانی از بردستان تا آبدان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توسط جهاد سازندگی احداث گردید. سیل ها و باران های موسمی  پل ها و جاده را تخریب کرده است. حدود ده سال است که باید تعمیرو آسفالت شود. آیا اتفاق مهمی روی داده است؟! نیاز به یک سفر تحقیقاتی است؟!

جاده ساحلی از بردخون تا دیر؛ ارتفاع جاده از یک طرف قضیه و نبود شانه جهت جلوگیری از بروز  خطرات  جاده ای که تاکنون جان چندین نفر را گرفته و ده ها مصدوم بر جای گذاشته است و ضررهای مالی نیز به افراد و خانواده ی آنها وارد کرده است. در این راستا باید یادی از زنده یاد حیدر دوراهکی فرماندار فقید دیر نمود. برای تکمیل بزرگراه دیّر – بوشهر هرچند تحرکاتی صورت گرفته است، لیکن با این وضعیتی که در پیش است نیازمند دعای دسته جمعی مردم بوده که پارس شمالی فعالیت اجرایی خود را شروع کند.

جاده ی وفاق دیّر و کنگان. این طرح در دوره ی نمایندگی حجت الاسلام حاجیانی برنامه ریزی، طرح و تصویب شد در دوره ی نمایندگی دکتر احمدی مقداری از کار شروع ولی تاکنون از پیشرفت قابل قبولی برخوردار نیست .

– وضعیت شهری

در اواخر سال ۱۳۵۶ بلوار صدا و سیما در دیر احداث گردید که هنوز شهرستان های کنگان و دشتی فاقد بلوار بودند، اما در حال حاضر جای خوشحالی و ناراحتی است که طول بلوار بخش کاکی شهرستان دشتی از روستای بامنیر تا باغ شالی بیش از طول بلوار های شهرستان دیّر است. حتی اگر نخواهیم مقایسه ای را با بلوار های شهرستان جم، کنگان و سایر نقاط دشتی داشته باشیم.

اگر توسعه و رشد شهری در دیر، کنگان، جم و دشتی مورد توجه قرار گیرد؛ خدا را شکر با تلاش شهرداران و مسأولین سخت کوش شهرستان های جم، دشتی و کنگان بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد کوچه ها آسفالت، شهرهای کاکی، بنک و ریز نیز در آن وضعیت مناسب اما شهر دیّر چطورو وضعیت شهرهای بردستان، دوراهک و بخش های آبدان و بردخون چگونه است ؟!

در احداث ساختمان دانشگاهی و توسعه ی آن اگر به این سه شهرستان توجه شود؛ با توجه به اینکه خیل عظیم دانشجو از شهرستان دیّر به عسلویه، کنگان و بعضاً خورموج رهسپار می باشند، اما هنوز دانشگاه های شهرستان فاقد ساختمان بوده و درجه علمی آن ها با توجه به عدم وجود هیأت علمی نبز پایین است. شاید در آینده با توجه به تجمیع دانشگاه ها، اول بار سر بی کلاه شهرستان دیّر زده می شود .

ثبات مدیریت در هر استان و منطقه نشانه ی بالندگی، رشد و توسعه یافتگی آن است، لیکن در حال حاضر آیا در شهرستان دیّر ثبات مدیریت وجود دارد؟ امام جمعه محبوب شهرستان دیّر حضرت حجت الاسلام والمسلمین حسینی در خطبه های اخیر نماز جمعه گوشزد کرد که شهرستان فاقد معاون فرماندار و بخش دار مرکزی است. هر چند در حال حاضر ممکن است منصوب هم شده باشند، اما ثبات مدیریت همه ی دستگاه ها می تواند در خدمت رسانی به مردم و رشدو توسعه ی منطقه مفید واقع شود.

بردخون و اسکله ی خور خان. بیش از ۲۵ سال است که تلاش می شود تا اسکله ای در خور خان بردخون برای استفاده­ی صیادان محترم احداث گردد که متأسفانه تاکنون اتفاق مهم و قابل توجهی صورت نگرفته است. در صورتی که اگر به بنادر کوچک شهرستان های دشتی و تنگستان نگاهی شود، مشاهده می گردد که از دلوار تا زیارت بیش از ۱۰ اسکله و موج شکن با تلاش مسؤولین محترم استان و شهرستان و پیگیری مجدانه ی نماینده ی شریف سابق شهرستان های فوق در مجلس شورای اسلامی حضرت حجت الاسلام و المسلمین سید محمد مهدی پورفاطمی احداث و مورد بهره برداری ساحل نشینان خوب و با صفای آن دیار قرار گرفته است.

– ما چه می خواهیم؟

سوالی بسیار سخت اما جوابش شاید آسان باشد. به دور از تعصّبات محلی لازم می دانم مطالبی چند در دو بخش به سمع و نظر عزیزان برسانم .

مساله اول روانشناختی خودمان است .

– ما دیّری ها ( شهروندان دیّر و توابع ) بدون هیچ چشم پوشی خود تخریبی و خود زنی عجیبی داریم . در تیرماه سال ۱۳۹۳ در خانه معلم در جمع فرزندان دیّر گفتم: خودزنی بس!!! واقعا با خودتخریبی و خودزنی، چه خساراتی که به خود و شهرستان مان وارد نکرده ایم .

– وضعیت مالی نسبتا خوبی داریم. می توانیم شهرستان را به یک منطقه مهم اقتصادی و گردشگری تبدیل کنیم اما جرأت این کار را نداریم و منافع زودرس را بر کار دایم و همیشگی ترجیح می دهیم .

– وقتی شرایط کاری برایمان فراهم نیست، زود قصد هجرت داریم. در حال حاضر بیش از یکصد و پنجاه نفر از دوستان دیّری با خانواده در مرکز استان حضور دارند و در دیگر نقاط کشور حضور دیّری ها مشهود است. هرچند که این خود یک فرصت است، لیکن تهدیدی جدی نیز محسوب می شود .

– گمرک شهر، رفت و آمد به خارج، تحرکات لنج های سفاری و ماهیگیری نسبت به سایر شهرستان ها خیلی خوب است اما چقدر توانستیم زمینه اشتغال پایدار را ایجاد کنیم؟! فرق دیّر و گناوه در چیست ؟! سال های ۵۴ و ۵۵ حضور خریداران اجناس خارجی در دیّر چقدر بود و در شهرستان های کنگان و حتی گناوه چقدر؟! بنا به گفته ی برخی از فروشندگان گناوه ای خیلی از اجناس بندر گناوه از دیّر تامین می شود .

– من یک سری به هفته های محلی استان و سایت های معتبر استانی زده ام؛ وقتی نگاه می­کنم و مقایسه ای بین شهرستانهای استان انجام می­دهم، متأسفانه کمترین درخواست از شهرستان دیّر وجود دارد. گویا راضی بر وضع موجود هستیم و غافل از اینکه تا چیزی نخواهیم، برایمان نخواهند آورد. می­دانم باید در اینجا از ناطق توانا و امام جمعه ی عزیز و بزرگوار تشکر کنم که ایشان گوشزد می­کند، اما فاقد پشتوانه ی مردمی است .

چه باید کرد؟

خواست ما یک خواسته ی معقول و دور از دسترس نیست. اگر مردم و مسؤولین محترم دست در دست هم داده و تلاش نمایند، شاید در کمترین زمان دیّر جایگاه واقعی خود را به دست آورد.

– با توجه به ساحل زیبای دیّر و منطقه ی تاریخی و باستانی بطانه و بردستان و وجود دو اثر مهم مسجد جامع و قلعه ی بردستان و مدفون بودن امامزاده های عظیم الشأن شاهزاده ابوالقاسم، سید جمال الدین، سیدابراهیم و شاه فرج الله (امیردیوان) باید دیّر را به یک قطب گردشگری (زیارتی و سیاحتی) منطقه ی جنوب استان تبدیل نمود .

– نیمی از جمعیت استان فارس در جنوب استان قرار دارند. مسیر راه دژگاه تا ریز و از انارستان تا دوراهک بهترین مسیر جهت جذب اهالی خوب استان فارس و حتی استان های دیگر می باشد. بنابراین برنامه ریزی در این مسیر و توسعه ی جاده ای، فاصله ی بین شهرستان های کنگان، دیّر، جم و حتی دشتی تا شیراز را کاهش داده که می تواند در جذب گردشگر موثر واقع شود .

– امروز مسجد جامع بردستان با قدمت بیش از ۱۰۰۰ سال خود سند بسیار ارزشمندی برای تحقیقات میدانی در زمینه ی معماری است. که در این زمینه خیلی کم کار شده و باید از ناحیه ی مسؤولین محترم و دانشگاه های شهرستان های دیّر، کنگان، عسلویه و جم با جدیت پیگیری شود.

– احداث پارک گردشگری با محوریت مسجد و حفظ آثار باستانی چون چاه­های دوتا و برزو و قلعه جهانگیری باید جزء اولویت­های برتر شهرداری بردستان و شورای برنامه ریز شهرستان قرار گیرد و به عنوان یک طرح ملی با توجه به حفظ آثار موجود، مورد توجه قرار گیرد.

– تشویق مردم به ایجاد و ساخت پاساژهای مناسب و فروش اجناس داخلی و خارجی در شهر دیّر جهت جذب گردشگری می تواند بسیار موثر و مفید واقع گردد.

– احداث پارک ساحلی از محله ی سید صفا تا دهانه ی خور بردستان باید در اولویت شهرداران محترم دیّر وبردستان باشد.

– ترغیب و تشویق مردم جهت احداث مهمانپذیر در شهر دیّر ازضرورتهای اولیه است.

– موزه ی تاریخی و مردم شناسی از ضرورتهای اولیه شهرستان بوده و در این راستا قلعه ی بردستان بهترین مکان برای احداث موزه می باشد. بنابراین شورای  برنامه ریزی شهرستان باید از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان جهت تکمیل پروژه قلعه مجدانه مطالبه نماید.

– تکمیل بلوار دیّر تا روستای جبرانی از ضرورتهای اولیه ی شهر دیّر می باشد. چون اگر جاده ی کمربندی تکمیل شد، شهرهای دیّر و بردستان در یک بن بست همه جانبه قرار خواهند گرفت .

– در شهردیّر غواصان بسیار ماهر و مجربی وجود دارند که باید به دیگران آموزش دهند. متأسفانه نزدیک به ۸ سال است که استخر دیّر شروع به کار کرده و درمحدوده ی زمین خود باقی مانده است، اما همسایه ی جنوبی ما  کنگان چقدر از استرخش استفاده کرده و می کند.

– روزنامه ی پیام عسلویه یک پل ارتباطی خوبی بین دیر و مسؤولین خواهد بود و دوست عزیز و هنرمند توانا آقای علی هوشمند نیز از هیچ کمکی دریغ نخواهد ورزید. بنابراین از همه ی شهروندان دیّری می خواهم آن را به عنوان یک رسانه ی مکتوب و با گستره ی استان مورد توجه قرار داده و از فرصت بدست آمده نهایت استفاده را ببرند.

– از ظرفیت آیت الله سید هاشم حسینی نسبت به شهرستان­تان خیلی کم استفاده شده است. بکوشیم با محوریت این بزرگوار مشکلات­مان را تا اندازه ای مرتفع گردانیم.

==========================

اکبر اندایشگر 

منابع و مأخذ

1. بندر دیرنگینی برساحل خلیج فارس (ج ۱ ، ۲،۳) ،عبدالحسین بحرینی نژاد
2. دیر فرزند ناشناخته ی خلیج فارس ، عبدالحسین بحرینی نژاد
3. پیشتازان عرصه ی عشق و ایثار شهدای روحانی استان بوشهر، ماندنی صلصال
4. احمد و سمنبر لاله های سرخ بندر دیر، عبدالحسین بحرینی نژاد
5. واژه شناسی و ساختار جمله در گویش بردستان، مرصع صیادی و میثم زنده بودی