سیل کنگان از زاویه ای دیگر ؛

سیل خروشان و شهر بی دفاع !

ثلاث – در روزی که گذشت بار دیگر شاهد بارش سهمگین باران و سیلی محکم آن بر پیکره شهر بودیم. بارشی که برای چندمین بار در سال های اخیر، نه تنها موجب خشنودی مردم نبود بلکه رنج و تلخی زیادی را بر آن ها تحمیل کرد. تخریب پل ها، بسته شدن مسیرها، سرازیر شدن آب سطحی به داخل منازل، فروشگاه ها و حتی بیمارستان، خسارت به زیرساخت های شهری، اموال عمومی و خصوصی و … تنها بخشی از اثرات سوء مدیریت و عدم برنامه ریزی شهری مناسب در مواجهه با حوادث طبیعی است. این در حالی است که نیاز مبرم شهر به سیستم دفع آب های سطحی، مدیریت و پایش مسیر رودخانه های فصلی و آماده سازی شهر برای مقابله با این حوادث برای تمام مسئولین کاملا مشهود است.
تخریب مسیر، کاهش عرض و تجاوز به حریم رودخانه ها از دلایل اصلی خسارات وارده به شهر می باشد. در این شرایط با طرح سوال جدیدی باید به موضوع نگاه کرد: حادثه طبیعی سیل و یا دستکاری انسانی طبیعت؟

به طور کلی جهان هستی بدون دستکاری انسانی توانایی مقابله با حوادث طبیعی را داراست اما زمانی که با دستکاری انسان دچار تغییرات اساسی می شود، این حوادث به فاجعه ای بزرگ مبدل می شود. اگر برنامه ریزی شهری به گونه ای طرح ریزی شود که کمترین تغییرات را در مسیر حوادث طبیعی ایجاد کند، نوعی خودایمنی در مقابله با این حوادث بوجود خواهد آمد. با در نظر گرفتن این نکته اساسی می بایست در درجه اول مسیر حرکت آب در آبراهه ها تضمین شود. توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است چرا که در سیل اخیر کاهش عرض مسیر رودخانه و کاهش ظرفیت آبگذری آن کاملا محسوس بود. شهر در مناطقی که رودخانه توانایی آبگذری خود را در زمان پیک سیلاب از دست داده دچار خسارت بیشتری شده و سیل زندگی عادی مردم را مختل نموده است. ساخت و سازهای غیر اصولی در حریم رودخانه موجب تغییر مسیر آبراهه اصلی شده و در نهایت عدم وجود سیستم دفع آب های سطحی به شرایط نابسامان شهر دامن زده است.
آنچه واضح است نیاز اساسی شهر به مدیریت و برنامه ریزی دقیق برای محافظت شهر در مقابله با اینگونه حوادث طبیعی است و بار دیگر این سوال مطرح می شود که کدام نهاد یا ارگان به عنوان متولی اصلی پاسخگوی خسارات وارده به شهر و مردم خواهد بود.

نویسنده : رقیه یوسفی
دکتری مهندسی عمران- مدیریت منابع آب از دانشگاه شیراز